Τα Οκτωβριανά του 1931

Ο Οκτώβρης είναι ο μήνας μιας  ιστορικής - και σημαντικής για τη πόλη μας και τη Κύπρο- επετείου. Αυτής των γεγονότων του 1931, γνωστών ως «Οκτωβριανών». Επέτειος μιας αυθόρμητης και ανοργάνωτης ουσιαστικά είναι αλήθεια, εξέγερσης του κυπριακού λαού εναντίον μιας καταπιεστικής αγγλικής αποικιοκρατικής διακυβέρνησης που καταπνίγηκε βέβαια εν τη γενέσει της με πολλούς τραυματίες αλλά και (λίγους ευτυχώς) νεκρούς και που κατέληξε σε μια μαύρη περίοδο δικτατορίας και καταπίεσης με το γνωστό όνομα «Παλμεροκρατία» , που το πήρε από το όνομα της από τον Άγγλο κυβερνήτη, σερ Χέρμπερτ Ρίτσμοντ Πάλμερ (1933-1939).

Στην εξέγερση αυτή εναντίον στην βαριά φορομπηχτική  και καταπιεστική πολιτική των άγγλων σημαντική, όπως πάντα, ήταν και  η συμβολή των λεμεσιανών αλλά και των πνευματικών και πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών τους με επικεφαλής τον εθνεγέρτη Μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο Μυλωνά.

Ας  δούμε ένα σύντομο  χρονικό των γεγονότων της εξέγερσης αυτής  όπως περιγράφονται  (με πάσα σοβαρότητα όμως και καθόλου σατιρική διάθεση), στην σατιρική εφημερίδα της Λεμεσού  «Το Γέλιο» ημερομηνίας  2 Νοεμβρίου 1931 κάτω από τον τίτλο  « Η ΕΝ ΚΥΠΡΩ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ»:

«17 Οκτωβρίου. Παραίτησις του Μητροπολίτου Κιτίου και κυκλοφορία διαγγέλματος δια του οποίου εκήρυττε ανυπακοήν στους νόμους και την ένωσιν

18 Οκτωβρίου. Σύσκεψις των άλλων Βουλευτών στην Αρχιεπισκοπήν.

19.Οκτωβρίου. Παραίτησις Λανίτη, Φειδία και Αραδιπιώτη.

20 Οκτωβρίου. Υπόμνημα των υπολοίπων οκτώ  βουλευτών δια του οποίου εδήλωσαν ότι δεν παραιτούνται.

21 Οκτωβρίου. Παραίτησις των οκτώ βουλευτών, συγκέντρωσις στην Εμπορικήν Λέσχην πολλού πλήθους, ομιλίαι διαφόρων ρητόρων, όρκος στην σημαία, ξεκίνημα προς το κυβερνείο, εμπρησμός αυτού, συμπλοκή με αστυνομικούς, δεκαπέντε πληγωμένοι ο ένας θανασίμως.

22 Οκτωβρίου. Θάνατος του πληγωμένου Κληρίδη, μεγάλη νευρικότης εις όλην την Νήσον , άφιξις αυτοκινήτων δια να πάρουν τροφάς από την Λεμεσόν, επίθεσις πλήθους προς τα τροφοδοτικά αυτοκίνητα, καταστροφή των τροφών εκδίωξις  αυτοκινήτων, κωδωνοκρουσίαι συγκέντρωσις  κόσμου, διαδήλωσις, εμπρησμός οικίας Διοικητού, κήρυξις στρατιωτικού νόμου, δημοσιεύσεις αυστηροτάτων κανονισμών.

23 Οκτωβρίου. Αφιξις πολεμικών σκαφών εις τας διαφόρους πόλεις, αποβίβασις  πεζοναυτών και φρούρησις κυβερνητικών κτιρίων.

24 Οκτωβρίου. Σύλληψις του Μητροπολίτου Κιτίου, επιβίβασις αυτού επί του πολεμικού σκάφους. Κωδωνοκρουσίαι, συμπλοκή κάτω από την Μητρόπολιν, 7 πληγωμένοι εκ του πλήθους ο είς θανασίμως Παναγιώτης Δημητρίου υπέκυψε στα τραύματα του. Σύλληψις Χατζηπαύλου, Θεοδότου, Τσαγκαρίδη,  Καλοκασίδη και Διονυσίου Κυκκώτη.

25 Οκτωβρίου. Αναρχία σε μερικά χωριά, κλοπή όπλων αστυνομικών, άρνησις πληρωμής φόρων και αρπαγή των χρημάτων από ένα εισπράκτορα.

26 Οκτωβρίου. Αρπαγή του άλατος από την κυβερνητικήν αποθήκη Πυσσουρίου, πυρπόλησις αυτής και του Τελωνείου, σύλληψις Μητροπολίτη Κυρηνείας και Σάββα Λοιζίδη.

27 Οκτωβρίου. Σύλληψις Λανίτη, Κυριακίδη πατρός,  Κυριακίδη υιού, Ζήνωνος  Ρωσσίδη , Ιωάννου Ερωτόκριτου και Γαλατόπουλου εκ Πάφου.

28 Οκτωβρίου. Συλλήψεις διαφόρων εκ των χωρίων, ησυχία στας πόλεις, σκόρπιες παρανομίες σε διάφορα χωριά (αποκοπή τηλεγραφικών συρμάτων).

29 Οκτωβρίου.  Ακρα  ησυχία, δεν θα καταλάμβενε κανείς ότι έγειναν τόσες ταραχές αυτές τες μέρες αν έλειπαν οι στρατιώται εφ όπλου λόγχης, η κίνησις της αστυνομίας, ο στρατιωτικός νόμος και το κλείδωμα από τις 5 μ.μ. σπίτι.»

Με πρέπουσα λακωνικότητα όπως αρμόζει στη δραματικότητα των στιγμών περιγράφονται όπως είδατε τα γεγονότα.

Στα  δύσκολα χρόνια που ακλούθησαν επικράτησε «άκρα του τάφου σιωπή» όπως θα έλεγε και ο ποιητής.

Η κυβέρνηση της Ελλάδος άλλωστε  της οποίας αρχηγός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, συμβούλευσε τους Κυπρίους  «να κάτσουν ήσυχοι και να μην προκαλούν προβλήματα στην φίλη και σύμμαχο Αγγλία»… με την κρυφή ελπίδα  και τον ευσεβή πόθο  πως με την πολιτική «του καλού παιδιού» οι άγγλοι θα έδιναν αυτονομία στους εξαθλιωμένους οικονομικά και καταπιεσμένους πολιτικά φτωχούς κυπρίους.

Στα χρόνια της καταπίεσης που όπως είπαμε ακολούθησε, απαγορεύτηκε οτιδήποτε θύμιζε Ελλάδα : ελληνική σημαία, εθνικός ύμνος, φωτογραφίες ηρώων, χάρτες της Ελλάδας κ.λ.π. Ακόμα και μολύβια και ρίγες με μπλε και άσπρες ραβδώσεις κατασχέθηκαν από τα παιδιά των σχολείων! Για τους Άγγλους υπήρχαν στη Κύπρο μόνο «Οθωμανοί και μη Οθωμανοί».

Μέχρι  την έναρξη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου όμως, οπόταν η Αγγλία είχε ανάγκη τους  Κυπρίους για να στρατολογηθούν. Με προκηρύξεις καλούσαν τον Κυπριακό λαό να στρατολογηθεί και να «πολεμήσει δια την Ελλάδα και την ελευθερία»! 

«Αιώνια Βρετανία», τότε όπως και σήμερα…

                                                                                

Λεζάντες φωτογραφιών              

 Φώτο1  Ο περιβόητος κυβερνήτης- δικτάτορας της Κύπρου Πάλμερ σε σατιρικό  πρωτοσέλιδο σκίτσο της εφημερίδας «Το Γέλιο» της Λεμεσού που τον παρουσιάζει να έρχεται από την Γάμβια για να κυβερνήσει τους Κυπρίους.

Φώτο2   Ο εθνεγέρτης Μητροπολίτης Κιτίου Νικόδημος Μυλωνάς

Φώτο3   « 23 Οκτωβρίου 1931 :΄Αφιξις πολεμικών σκαφών εις τας διαφόρους πόλεις, αποβίβασις  πεζοναυτών και φρούρησις κυβερνητικών κτιρίων.»

Φώτο4  Η εφημερίδα της Λεμεσού «Χρόνος» ημερομηνίας 30 Οκτωβρίου 1931 με λογοκριμένη από τους άγγλους πρώτη σελίδα του από την αρθογραφία αναφορικά με τα γεγονότα της εξέγερσης.