Στην ίδια ενότητα με τα προηγούμενα και το σημερινό, στον κύκλο με θέμα την γυναίκα μέσα στις κοινωνικές συνθήκες της Λεμεσού από τα τέλη του 19ου αιώνα. Όταν η κοινωνία της πόλης άρχιζε να συνέρχεται από το λήθαργο της τουρκοκρατίας και οι λεμεσιανές γυναίκες άρχισαν να διεκδικούν τα δικαιώματα τους και να βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής και αποδοχής τους από την μέχρι τότε καθαρά ανδροκρατούμενη αυτή κοινωνία.
Κάτω όμως από μια διαφορετική οπτική γωνία. Αυτό της γυναικείας φιλαρέσκειας , της μόδας και γενικά της αισθητικής της εμφάνισης και επομένως του ερωτισμού που ήθελε να εκπέμπει για να σαγηνεύει το άλλο το (δήθεν) «ισχυρό» φύλο.
Με αφορμή ένα χαριτωμένο κείμενο που βρήκαμε σε παλιά εφημερίδα της Λεμεσού και που σκιαγραφεί και τα χαρακτηριστικά μιας εποχής αναφορικά με τη σεξουαλικότητα, το γυναικείο γυμνό την αισθητική και την ηθική μιας εποχής.
Διότι αν σήμερα, εποχή άκρατου σεξουαλισμού, όπου το γυμνό σε πλήρη και χωρίς φραγμούς εμφάνιση του σε όλες τις μορφές του, μας κατακλύζει παντού από ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ μέχρι αφίσες στους δρόμους και διαφημιστικά μηνύματα παντός είδους και ίσως το ύφος και το περιεχόμενο του δημοσιεύματος αυτού να μας φαίνεται φαιδρό και απίστευτο όμως δεν είναι και πολύς καιρός, πολύ πιο κοντά μας από το 1916 που αναφέρεται το δημοσίευμα αυτό, που το ελάχιστο γυμνό, η εμφάνιση μιας γάμπας μέχρι το γόνατο ή μιας ωμοπλάτης και ενός «τολμηρού» ντεκολτέ, σκανδάλιζε το «ισχυρό» φύλο και του γεννούσε βαθειούς ανομολόγητους πόθους και αναστεναγμούς…
Ας δούμε τι έγραφε η ανώνυμη συντάκτρια του άρθρου κάτω από το ψευδώνυμο «Η φιλαναγνώστρια» στην εφημερίδα «ΣΑΛΠΙΓΞ» της Λεμεσού στις 2 Μαρτίου 1916, συμβουλεύοντας τις συμπολίτισσες της πάνω σε θέματα ομορφιάς, αισθητικής και σεξουαλικότητας κάτω από τον τίτλο «Από την γυναικείαν ωραιότητα – το ντεκολτέ»:
«Εις καλλιτεχνικόν έργον μεγάλης αξίας, ο Δόκτωρ Βιτόφσκυ παρέχει τας επομένας πληροφορίας περί του ασπαίροντος ζητήματος του ντεκολτέ.«Ντεκολτέ αλά Γκρεκ, ήτοι κατά τον αρχαίον Ελληνικόν τρόπον,-ντεκολτέ αγνόν και προκλητικόν, αφίνει ακάλυπτους τους ώμους, το στέρνον και τας ωμοπλάτας. Υπέροχον όταν καλύπτει το στήθος εύτονον αλλ’ όμως φρικτόν όταν εφαρμόζεται με στήθος πλαδαρόν.
«Ντεκολτέ Αμπίρ, ήτοι ντεκολτέ κατα ρυθμόν της πρώτης γαλλικής Αυτοκρατορίας, άσεμνον, χρησιμοποιούμενον είτε από γυναίκαν αφελή, η οποία υπερηφανεύεται επιδυκνείουσα τους αγλαούς της ώμους ή από γυναίκα ατρόμητον, η οποία είναι αποφασισμένη να μη οπισθοχωρήση προ ουδενός.
«Ντεκολτέ καρρέ,-ντεκολτέ τετραγωνικόν, χαριέστατον, προκλητικόν, δεικνύει τα πάντα και δεν αφίνει να φαίνεται τίποτε, επιτρέπει να μαντεύεται κομψόν στήθος και εκεί ακόμη όπου τοιούτον δεν υπάρχει. «Ντεκολτέ ρον-ντεκολτέ στρογγυλοειδές, θέλει απαιτεί ωραιοτάτους ώμους. Το ντεκολτέ ντελαβιέρζ, το παρθενικόν ντεκολτέ, δεν απαιτεί στήθος. «Ντεκολτέ αν καίρ,-ντεκολτέ εις σχήμα καρδιάς. Με αυτό κερδίζει πολύ η γυνή και όχι ολίγον οι βλέποντες αυτήν. Είναι πολύ χαμηλά ανοικτόν προς τα εμπρός και ακόμη ει δυνατόν ανοικτότερον προς τα οπίσω. Η και τανάπαλιν. «Ντεκολτέ παν ουάντ,- ήτοι ντεκολτέ απολήγον εις οξύ, αφήνει να φαίνωνται οι λακίσκοι της ράχης.» Η «Παρισινή Ζωή» παρεδέχετο κάποτε τρείς κατηγορίας γυναικών αι οποίαι επιζητούν το ντεκολτέ. «Η γυνή η έχουσα κανέναν ωραίον «αστερίσκον», το επιδεικνύει αντί πάσης θυσίας. Η γυνή η έχουσα άμεμπτον στήθος. Η έχουσα λακκίσκους στην ράχιν παραδέχεται το παραπολύ ανοικτόν ντεκολτέ δια να το επιδεικνύη».
Τα χρόνια που ακλούθησαν οι γυναίκες κέρδιζαν αργά αλλά σταθερά την γυναικεία τους απελευθέρωση και τα δικαιώματα τους στον ερωτισμό.
Στο επόμενο τεύχος θα αναφερθούμε αναλυτικά σε μια σπουδαία λεμεσιανή, την Έλλη Μιχαηλίδου, που το 1942 δημοσίευσε δύο σχετικά άρθρα στην εφημερίδα «Παρατηρητής» προκαλώντας μεγάλες συζητήσεις και ταράσσοντας τα λιμνάζοντα νερά της μικρής, ανδροκρατούμενης και ρατσιστικής, υποκριτικής στο θέμα αυτό λεμεσιανής κοινωνίας της εποχής εκείνης.
Πριν από αυτήν, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, μια άλλη λεμεσιανή, η Λουκία Νικολαΐδου, πρώτη κυπρία γυναίκα ζωγράφος, επέστρεψε από τις σπουδές της στο Παρίσι με ένα πακέτο ρολά από καμβάδες με γυναικεία γυμνά και εκθέτοντας τα στο «σεμνότυφο» φιλότεχνο αλλά και φιλοθεάμων κοινό της Λεμεσού.
Κάνοντας τώρα ένα μεγάλο χρονικό άλμα, να αναφερθούμε στα καλλιστεία από τα πρώτα κιόλας χρόνια της δεκαετίας του 1960 όπου οι καλλίγραμμες λεμεσιανές και άλλες κύπριες, «τόλμησαν» να εμφανιστούν στο κοινό του νυχτερινού κέντρου «Το Κύμα» με μαγιό, έστω και αρκούντως σεμνά και όχι καυτά μπικίνι. Ήταν μια γυναικεία κατάκτηση εν πάση περιπτώσει!
Σημείωση: Εικάζουμε ( λίγο αυθαίρετα είναι αλήθεια), ότι κάτω από το ψευδώνυμο «Φιλαναγνώστρια» κρυβόταν η λεμεσιανή λογία και ποιήτρια Γεωργία Λοφίτου-Ματθαίου (189301985) που σύμφωνα με τον ιστοριοδίφη Τείτη Κουδουνάρη (Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920) δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα «Σάλπιγξ» από το 1919 χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα Gina, Στέλλα Βιολάντη και Ρόζα ντε Ρίβας. Καθόλου λοιπόν απίθανο να έγραφε κατά καιρούς άρθρα στη Σάλπιγκα και πριν το 1919 χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο αυτό. Ρηξικέλευθη και πρωτοπόρος η Λοφίτου για την εποχή της μετείχε ήδη στην ανδροκρατούμενη μαντολινάτα του Καλλιγέρη από τη δεκαετία του 1910 και «τόλμησε» την ίδια εποχή να ανεβεί επί σκηνής ως ηθοποιός του θεάτρου, πράγμα που λίγες γυναίκες το τολμούσαν την εποχή εκείνη, αψηφώντας τα κουτσομπολιά για «ελαφρότητα ηθών» σε όσες το έκαναν.
Λεζάντες φωτογραφιών
1. Η Ελένη Λοφίτου-Ματθαίου
2. «Ντεκολτέ αλά Γκρεκ, ήτοι κατά τον αρχαίον Ελληνικόν τρόπον»
3. Η Πεπλοφόρος κόρη της Ακροπόλεως. Ένα αριστουργηματικό έργο γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας.
4. Έργο της Λουκίας Νικολαΐδου
5. «Ντεκολτέ αν καίρ,-ντεκολτέ εις σχήμα καρδιάς. Με αυτό κερδίζει πολύ η γυνή και όχι ολίγον οι βλέποντες αυτήν.»
6. Καλλιστεία στο «Κύμα» Λεμεσού το 1963