Πέμπτη 29 Μαρτίου 2012

Όλα τα είδη ντεκολτέ για κάθε είδους στήθος.

 


    Στην ίδια ενότητα με τα προηγούμενα και το σημερινό, στον κύκλο με θέμα την γυναίκα μέσα στις  κοινωνικές συνθήκες της Λεμεσού από τα τέλη του 19ου αιώνα. Όταν η κοινωνία της πόλης άρχιζε να συνέρχεται από το λήθαργο της τουρκοκρατίας και οι λεμεσιανές γυναίκες άρχισαν να διεκδικούν τα δικαιώματα τους και να βελτιώνουν τις συνθήκες ζωής και αποδοχής τους από την μέχρι τότε καθαρά ανδροκρατούμενη αυτή κοινωνία.
Κάτω όμως από μια  διαφορετική οπτική γωνία. Αυτό της γυναικείας φιλαρέσκειας , της μόδας και γενικά της αισθητικής της εμφάνισης και επομένως του ερωτισμού που ήθελε να εκπέμπει για να σαγηνεύει το  άλλο το (δήθεν) «ισχυρό» φύλο.
       Με αφορμή ένα  χαριτωμένο κείμενο που βρήκαμε σε παλιά εφημερίδα της Λεμεσού και που σκιαγραφεί και τα χαρακτηριστικά μιας εποχής αναφορικά με τη σεξουαλικότητα, το γυναικείο γυμνό  την αισθητική και την ηθική μιας εποχής.
        Διότι αν σήμερα, εποχή άκρατου σεξουαλισμού, όπου το γυμνό σε πλήρη και χωρίς φραγμούς εμφάνιση του σε όλες τις μορφές του, μας κατακλύζει παντού από ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ μέχρι αφίσες στους δρόμους  και διαφημιστικά μηνύματα παντός είδους και ίσως το ύφος και το περιεχόμενο του δημοσιεύματος αυτού  να μας φαίνεται φαιδρό και απίστευτο όμως δεν είναι και πολύς καιρός, πολύ πιο κοντά μας από το 1916 που αναφέρεται το δημοσίευμα αυτό, που το ελάχιστο γυμνό, η εμφάνιση μιας γάμπας μέχρι το γόνατο ή μιας ωμοπλάτης και ενός «τολμηρού» ντεκολτέ, σκανδάλιζε το «ισχυρό» φύλο και του γεννούσε βαθειούς ανομολόγητους πόθους και αναστεναγμούς…

       Ας δούμε τι έγραφε  η ανώνυμη συντάκτρια του άρθρου κάτω από το ψευδώνυμο  «Η φιλαναγνώστρια» στην εφημερίδα «ΣΑΛΠΙΓΞ» της Λεμεσού στις 2 Μαρτίου 1916, συμβουλεύοντας τις συμπολίτισσες της πάνω σε θέματα ομορφιάς, αισθητικής και σεξουαλικότητας κάτω από τον τίτλο «Από την γυναικείαν ωραιότητα – το ντεκολτέ»: 
       «Εις καλλιτεχνικόν έργον μεγάλης αξίας, ο Δόκτωρ Βιτόφσκυ παρέχει τας επομένας πληροφορίας περί του ασπαίροντος ζητήματος του ντεκολτέ.«Ντεκολτέ αλά Γκρεκ, ήτοι κατά τον αρχαίον Ελληνικόν τρόπον,-ντεκολτέ αγνόν και προκλητικόν, αφίνει ακάλυπτους τους ώμους, το στέρνον και τας ωμοπλάτας. Υπέροχον όταν καλύπτει το στήθος εύτονον αλλ’ όμως φρικτόν όταν εφαρμόζεται με στήθος πλαδαρόν.
      «Ντεκολτέ  Αμπίρ, ήτοι ντεκολτέ κατα ρυθμόν της πρώτης γαλλικής Αυτοκρατορίας, άσεμνον, χρησιμοποιούμενον είτε από γυναίκαν αφελή, η οποία υπερηφανεύεται επιδυκνείουσα τους αγλαούς της ώμους ή από γυναίκα ατρόμητον, η οποία είναι αποφασισμένη να μη οπισθοχωρήση προ ουδενός.
«Ντεκολτέ καρρέ,-ντεκολτέ τετραγωνικόν, χαριέστατον, προκλητικόν, δεικνύει τα πάντα και δεν αφίνει να φαίνεται τίποτε, επιτρέπει να μαντεύεται κομψόν στήθος και εκεί ακόμη όπου τοιούτον δεν υπάρχει. «Ντεκολτέ ρον-ντεκολτέ στρογγυλοειδές, θέλει απαιτεί ωραιοτάτους ώμους. Το ντεκολτέ ντελαβιέρζ, το παρθενικόν ντεκολτέ, δεν απαιτεί στήθος. «Ντεκολτέ αν καίρ,-ντεκολτέ εις σχήμα καρδιάς. Με αυτό κερδίζει πολύ η γυνή και όχι ολίγον οι βλέποντες αυτήν. Είναι  πολύ χαμηλά ανοικτόν προς τα εμπρός και ακόμη ει δυνατόν ανοικτότερον προς τα οπίσω. Η και τανάπαλιν. «Ντεκολτέ παν ουάντ,- ήτοι ντεκολτέ  απολήγον εις οξύ, αφήνει να φαίνωνται οι λακίσκοι της ράχης.» Η  «Παρισινή Ζωή» παρεδέχετο κάποτε τρείς κατηγορίας γυναικών αι οποίαι επιζητούν το ντεκολτέ. «Η γυνή η έχουσα κανέναν ωραίον  «αστερίσκον», το επιδεικνύει αντί πάσης θυσίας. Η γυνή η έχουσα άμεμπτον στήθος. Η έχουσα λακκίσκους στην ράχιν παραδέχεται το παραπολύ ανοικτόν ντεκολτέ δια να το επιδεικνύη».
Τα χρόνια που ακλούθησαν οι γυναίκες κέρδιζαν αργά αλλά σταθερά την γυναικεία τους απελευθέρωση και τα δικαιώματα τους στον ερωτισμό.
Στο επόμενο τεύχος θα αναφερθούμε αναλυτικά σε μια σπουδαία λεμεσιανή, την Έλλη Μιχαηλίδου, που το 1942 δημοσίευσε δύο σχετικά άρθρα στην εφημερίδα «Παρατηρητής» προκαλώντας μεγάλες συζητήσεις και ταράσσοντας τα λιμνάζοντα νερά της μικρής, ανδροκρατούμενης και ρατσιστικής, υποκριτικής στο θέμα αυτό λεμεσιανής κοινωνίας της εποχής εκείνης.
Πριν από αυτήν, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, μια άλλη λεμεσιανή, η Λουκία Νικολαΐδου, πρώτη κυπρία γυναίκα ζωγράφος, επέστρεψε από τις σπουδές της στο Παρίσι με ένα πακέτο ρολά από καμβάδες με γυναικεία γυμνά και εκθέτοντας τα στο «σεμνότυφο»  φιλότεχνο αλλά και φιλοθεάμων  κοινό της Λεμεσού.
Κάνοντας τώρα ένα μεγάλο χρονικό άλμα, να αναφερθούμε στα καλλιστεία από τα πρώτα κιόλας χρόνια της δεκαετίας του 1960 όπου οι καλλίγραμμες λεμεσιανές και άλλες κύπριες, «τόλμησαν» να εμφανιστούν στο κοινό του νυχτερινού κέντρου «Το Κύμα» με μαγιό, έστω και αρκούντως σεμνά και όχι καυτά μπικίνι. Ήταν μια γυναικεία κατάκτηση εν πάση περιπτώσει!

Σημείωση: Εικάζουμε ( λίγο αυθαίρετα είναι αλήθεια), ότι κάτω από το ψευδώνυμο «Φιλαναγνώστρια» κρυβόταν η  λεμεσιανή λογία και ποιήτρια Γεωργία Λοφίτου-Ματθαίου (189301985) που σύμφωνα με τον ιστοριοδίφη Τείτη Κουδουνάρη (Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920) δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα «Σάλπιγξ» από το 1919 χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα Gina, Στέλλα Βιολάντη και Ρόζα ντε Ρίβας. Καθόλου λοιπόν απίθανο να έγραφε κατά καιρούς άρθρα στη Σάλπιγκα και πριν το 1919 χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο αυτό. Ρηξικέλευθη και πρωτοπόρος η Λοφίτου για την εποχή της μετείχε ήδη στην ανδροκρατούμενη μαντολινάτα του Καλλιγέρη από τη δεκαετία του 1910 και «τόλμησε» την ίδια εποχή να ανεβεί επί σκηνής ως ηθοποιός του θεάτρου, πράγμα που λίγες γυναίκες το τολμούσαν την εποχή εκείνη, αψηφώντας τα κουτσομπολιά για «ελαφρότητα ηθών» σε όσες το έκαναν.

Λεζάντες  φωτογραφιών

1.       Η Ελένη Λοφίτου-Ματθαίου

2.       «Ντεκολτέ αλά Γκρεκ, ήτοι κατά τον αρχαίον Ελληνικόν τρόπον»

3.       Η Πεπλοφόρος κόρη της Ακροπόλεως. Ένα  αριστουργηματικό έργο γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας.

4.       Έργο της Λουκίας Νικολαΐδου

5.       «Ντεκολτέ αν καίρ,-ντεκολτέ εις σχήμα καρδιάς. Με αυτό κερδίζει πολύ η γυνή και όχι ολίγον οι βλέποντες αυτήν.»

6.       Καλλιστεία στο «Κύμα» Λεμεσού το 1963

Πέμπτη 22 Μαρτίου 2012

Η προστασία των κορών από τους… «βέβηλους οφθαλμούς».



Οι μαθήτριες του παρθεναγωγείου Λεμεσού το 1899 με τις καθηγήτριες τους στη μεσαία σειρά. Στο κέντρο η Πολυξένη Λοϊζιάς και στα δεξιά της η Χαρ. Αποστολίδου.


Το δεύτερο μέρος, όπως προαναγγείλαμε στο τελευταίο τεύχος, της θεματικής ενότητας «Γυναίκα» και τη θέση της στη λεμεσιανή κοινωνία άλλων εποχών.
Κοιτάζοντας κάποιος τους σημερινούς νέους και τις νέες με τα γυμνασμένα  και καλοφτιαγμένα κορμιά θεωρεί ως δεδομένο ότι αυτό ίσχυε σε όλες τις εποχές μια και το ρητό «νους υγιής εν σώματι υγιή» είναι τόσο… αρχαίο.
 Δεν πάνε όμως και πολλά χρόνια, μόλις εκατό δέκα  και κάτι, που η γυμναστική, ιδιαίτερα για τα κορίτσια, ήταν πράγμα άγνωστο, στα όρια ίσως του «ανήθικου», αφού με την αποφυγή της προστάτευαν τις κόρες από τους… «βέβηλους οφθαλμούς».
Ώσπου μια ρηξικέλευθη και προοδευτική σπουδαία γυναίκα της Λεμεσού, η λογία εκπαιδευτικός και ποιήτρια Πολυξένη Λοϊζιάς, έκανε την «υπέρβαση» εισάγοντας το μάθημα της γυμναστικής, πρώτα και εδώ από όλη την Κύπρο, στο Παρθεναγωγείο της Λεμεσού που διηύθυνε. Δημιουργώντας ταυτόχρονα και το πρώτο γυμναστήριο θηλέων, «το Παλλάδιον». Μια άλλη όμως λεμεσιανή εκπαιδευτικός, η Χαρίκλεια Αποστολίδου που ήταν η ψυχή της εφαρμογής στη πράξη των οραμάτων της Λοϊζιάδος μένει σχεδόν αφανής στην ιστορία αυτής της πόλης.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την αναφορά του θέματος μας στο σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας  «Αλήθεια»  ημερ. 8 Απριλίου 1899, είναι πως παράλληλα με την εκγύμναση του σώματος εφαρμοζόταν τότε στη πράξη και το άλλο σκέλος του αρχαίου ρητού που αναφέραμε, αφού των γυμναστικών επιδείξεων προηγείτο παράσταση διαλόγων, μονολόγων και ποιημάτων. Και αυτό ίσως κάνει την ειδοποιό διαφορά με το σήμερα όπου το πνεύμα σχεδόν αγνοείται μπροστά στη λατρεία της σωματικής ομορφιάς και των εφήμερων υλικών απολαύσεων.
Ιδού λοιπόν τι γράφει η εφημερίδα «Αλήθεια» κάτω από τον τίτλο, «Η ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΕΝ ΤΩ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΩ»
«Την παρελθούσαν Κυριακήν το Παρθεναγωγείον μας ετέλει τας ετησίας της Γυμναστικής εξετάσεις του. Ένεκα  του περιωρισμένου χώρου αι εξετάσεις διεξήχθησαν επί παρουσία μόνον Διδασκάλων, των γονέων και των συνδρομητών του Γυμναστηρίου του Παρθεναγωγείου και της Επιτροπής των «Ολυμπίων».
Προ των γυμναστικών ασκήσεων, παρεστάθησαν υπό των μαθητριών διάφοροι διάλογοι, μονόλογοι και ποιήματα, καταλλήλως εξασκηθείσαι.
΄Ηρχισαν μετά ταύτα αι ρυθμικαί δια κορυνών και αλτήρων ασκήσεις υπό την διεύθυνσιν της διδασκαλίσσης της γυμναστικής κ. Χαρίκλειας Αποστολίδου.
Αι κινήσεις των μαθητριών με τας κομψάς ομοιομόρφους στολάς ήσαν ρυθμικόταται και τα προστάγματα εξετελούντο μετ’ ακριβείας, χάριτος και πλαστικότητος.
Το θέαμα των αβρών κορασίδων γυμναζομένων εκεί υπό τον καυστικόν ήλιον με τας κορύνας ανά χείρας ήτο τόσον ελπιδοφόρον, ώστε ν’ αναπλάττη τις όνειρα περί των μητέρων αυτών του μέλλοντος, ανατρεφουσών μάλλον ελληνοπρεπώς και ελευθερίως τα ίδια τέκνα των και άκων να κάμνη καθ’ εαυτόν την σύκγρισιν προς την εποχήν εκείνην, καθ’ ην αι κόραι ανετρέφοντο εν τω σκότει και τη σκιά και τη μαλθακότητι της πατρικής στέγης, μακράν από παντός βεβήλου οφθαλμού!
Και δια να καταπατηθώσιν όλαι αυταί αι προαιώνιοι προλήψεις φαντάζεσθε οποία θέλησις κατεβλήθη και οποία επιμονή και οποία δύναμις χαρακτήρος. Και έπρεπε να υπάρξη μία Λοιζιάς αυτή δηλ. η Θέλησις προσωποιημένη, δια να πέσουν αυταί αι προλήψεις και να κατορθωθούν όλα αυτά άνευ ουδεμιάς ενθαρρύνσεως εκ μέρους της κοινωνίας και εναντίον χρηματικών δυσχερειών.
Είν’ αλήθεια όμως ότι η κ. Λοϊζιάς έτυχε βοηθόν ανταξίαν της. Η κ. Αποστολίδου δεν εφείσθη κόπων δια την Γυμναστικήν και ημπορεί επίσης να είνε υπερήφανος δια το έργον της.»

                                                                                             




 Η σπουδαία αθλήτρια του ΓΣΟ  με παγκόσμια εμβέλεια Δομνίτσα Λανίτου, είναι πρώτη γυναίκα της Κύπρου που στις αρχές της δεκαετίας του 1920 «τόλμησε» να βάλει σορτ αθλητικό και να εμφανιστεί δημόσια στους στίβους,
 









            Αθλήτριες του ΓΣΟ το 1942, με τα σορτσάκια τους και με τον προπονητή τους Παύλο Αγγελινίδη.
                Ήδη τότε είχε ξεπεραστεί το … «ηθικό» πρόβλημα των κοντών παντελονιών για τα κορίτσια .



          Γυμναστικές επιδείξεις του Γυμνασίου Θηλέων στο ΓΣΟ τέλος της δεκαετίας του ’50 αρχές του ‘60.
                                                       Τα σορτσάκια γίνονται ακόμα πιο… «χοτ».

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Φωνή της Λεμεσού" ημερ. 22.3.2012

Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

«Αι γνώμαι περί της διανοητικής καταστάσεως των γυναικών διχάζονται»…!

Ως συνέχεια του προηγούμενου θέματος  μας,  όπου με αφορμή ενός δημοσιεύματος της δεκαετίας του ΄30 με τίτλο «Αι γυναίκες πρέπει να μεθούν», κάναμε μια κοινωνική ψυχογραφία της Λεμεσού με ιδιαίτερη έμφαση τις κοινωνικές αντιλήψεις για τη γυναίκα της εποχής το σημερινό.
Θα πάμε σήμερα ακόμα πιο πίσω, στα τέλη του 19ου αιώνα και μέσα από δύο δημοσιεύματα (θα δημοσιευτούν σε δύο συνέχεις), θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε την εικόνα της γυναικείας κατάστασης στη Λεμεσό την εποχή εκείνη.
Να επισημάνουμε ότι οι αγώνες της γυναίκας για χειραφέτηση σ αυτή την πόλη, και ιστορία έχουν και επιτυχίες. Πρωτιές η Λεμεσός γι αυτήν υπάρχουν πολλές. Δυσκολίες που έφταναν τα όρια του ρατσισμού εκ μέρους του «ισχυρού φύλου» επίσης συχνές, όπως  σε κάθε εποχή μέχρι και σήμερα…
 Όμως στα χρόνια που ακολούθησαν, στη Λεμεσό έδρασε και μεγαλούργησε η εκπαιδευτικός Πολυξένη Λοϊζιάς που θεωρείται η μητέρα της γυναικείας χειραφέτησης της Κύπρου.
Εδώ γεννήθηκε η πρώτη γυναίκα πολιτικός της Κύπρου η Κατίνα Νικολάου Τουμάζου ιδρυτικό μέλος του ΚΚ Κύπρου το 1926, η πρώτη γυναίκα γιατρός της Κύπρου Μαρία Ρούσου που άσκησε το ιατρικό επάγγελμα από το 1927, οι πρώτες γυναίκες ζωγράφοι, η Ελπινίκη Σώζου που πήρε μέρος στη πρώτη έκθεση ζωγραφικής στη Κύπρο το 1896 και η Λουκία Νικολαΐδου η πρώτη γυναίκα που σπούδασε ζωγραφική και έκανε τη πρώτη της ατομική έκθεση το 1933, η Στέλλα Σουλιώτη πρώτη γυναίκα δικηγόρος, υπουργός και Γενική Εισαγγελέας και τόσες άλλες που θα κάνουμε σχετικό αφιέρωμα άλλη φορά.
Το πρώτο λοιπό  -από τα δύο- δημοσίευμα, στην εφημερίδα της Λεμεσού «Αλήθεια»  ημερομηνίας 3 Ιουνίου 1899 ο Βρασίδας  Αραούζος ασχολείται με το θέμα στη στήλη «Κοινωνικά ζητήματα». Είναι πολύ χαρακτηριστικό της νοοτροπίας μιας εποχής και φανερό ότι στα εκατό χρόνια που μεσολάβησαν κύλησε πολύ νερό στ αυλάκι, αν και πολλές νοοτροπίες εξακολουθούν ακόμη να επικρατούν στα μυαλά του «ισχυρού φύλου» όπως είπαμε…
 Φέρει τον τίτλο, «Η ΓΥΝΗ ΕΝ ΚΥΠΡΩ» και  λέει:
«Οιανδήποτε γνώμην και αν έχη τις περί της χειραφετήσεως των γυναικών, είναι σήμερον αναμφισβήτητον, ότι το ωραίον φύλον κάμνει ολονέν  μεγαλειτέρας προόδους εις το στάδιον της προς τον άνδρα εξισώσεως αυτού. Μετά μεγάλης ευχαριστήσεως βλέπομεν εις την Αυστραλίαν και τον Νέον Κόσμον Κυρίας δημάρχους , παρέδρους, βουλευτάς. Εις δε την Ευρώπην γυναίκας εις τα εμπορικά γραφεία, τα ταχυδρομεία, τους τηλεγράφους, τα πανεπιστήμια, τα γυμνάσια κ.τ.λ. τα δε σπουδαιότερα εμπορικά καταστήματα διεθύνονται υπό των κυριών. Ενταύθα αι κυρίαι και αι δεσποσύναι, τα δυστυχή ταύτα πλάσματα καταναλίσκουσι τον πολύτιμον καιρόν εις τα της οικίας.
Αι γνώμαι περί της διανοητικής καταστάσεως των γυναικών  διχάζονται. Άλλοι μεν και σπουδαίοι άνδρες,  φρονούσιν ότι αι γυναίκες  διανοητικώς είναι ίσαι προς τον άνδρα. Άλλοι δε και οι περισσότεροι, εν οίς ο εγωισμός επικρατεί, φρονούσιν απεναντίας ότι υπολείπονται κατά τούτο του ανδρός.
Νομίζω, ή μάλλον είμαι πεπεισμένος, ότι οι φρονούντες ότι το ωραίον φύλον είναι ίσον διανοητικώς προς τον άνδρα έχουσιν μέγα δίκαιον, στηρίζων τούτο επί του γεγονότος ότι αι γυναίκες μετήλθον μέχρι τούδε πάντα τα γνωστά επαγγέλματα από του χειρωνακτικού μέχρι του εμπορικού, όπερ απαιτεί πνεύμα και ευφυίαν ου την τυχούσαν, μέχρι αυτού του ιατρικού, εξ ου κρέμαται η ανθρώπινη ζωή. Και μετήλθε ταύτα πάντα μετ΄ επιτυχίας ίσης τουλάχιστον προς τον άνδρα.
Δυστυχώς το ωραίον φύλον της Κύπρου στερείται της γλυκυτέρας των απολαύσεων του ανθρώπινου είδους, των επιστημών και των γραμμάτων. Η αδικία αύτη προέρχεται εκ της ανατροφής των μητέρων μας, αίτινες ουδεμιάς πνευματικής αναπτύξεως έτυχον.
Μόλις αι δεσποινίδες δώσωσι πέρας εις τας του Παρθεναγωγείου σπουδάς, αποβάλλουσι πάσαν ιδέαν περί ευρυτέρας αναπτύξεως, προσβαλλόμεναι υπό του μικροβίου του γάμου, φοβερωτέρου του της φθίσεως, όπερ αναπτυσσόμενο  εν τοις καρδίαις αυτών, παραγκωνίζει πάσαν ευρυτέραν ανάπτυξιν.
Οποίαν ωφέλειαν κοινωνικήν και πολιτικήν θ’ απήλαυεν η προσφιλής μας πατρίς, εάν η διανοητική ανάπτυξις επεξετείνετο και εις το ωραίον φύλον, όπερ ούτω θα ηδύνατο να βοηθή ημάς κοινωνικώς  τε και πολιτικώς, κοινωνικώς μεν, δίδον τελειοτέραν ανάπτυξιν εις τα τέκνα, πολιτικώς δε βοηθούν τους άνδρας προς επιτυχίαν ευημερίας της δυστήνου Κύπρου.
Άμα το μικρόβιον του γάμου λάβη μεγαλειτέραν  επέκτασιν, τότε αρχίζουν τα προικιά, οι δε πατεράδες, δια περισσοτέρου χρυσίου προσπαθούσι να εύρωσι γαμβρόν άξιον της οικογενείας. Εάν όμως οι πατέρες καταναλίσκουν μέρος  του χρυσίου της προικός προς εκμάθησιν επιστήμης τινός, τότε βεβαίως θα συνέβαινε το εναντίον του της παρούσης περιστάσεως, δηλ. ενώ εν τη παρούση περιστάσει αι δεσποινίδες αγοράζουσι τους άνδρας, τότε οι άνδρες θα ηναγκάζοντο προς αγοράν  γυναικών.
Τυγχάνουσι άξιοι τω όντι συγχαρητηρίων και επαίνων οι αποστείλαντες η αποστέλλοντες τας θυγατέρας  των προς ευρυτέραν ανάπτυξιν και εκμάθησιν ξένων γλωσσών.
Είμαι πεπεισμένος, ότι δεν θα παρέλθη πολλύς καιρός και θα εννοήσωσιν οι πατέρες  την προς το ωραίον φύλον γιγνομένην αδικίαν, του να στερώσι δηλ. αυτό ευρυτέρας μορφώσεως διότι ουδέν γλυκύτερον εν τω ανθρωπίνω βίω των επιστημών και των γραμμάτων!»
 Στο επόμενο όπως είπαμε, το δεύτερο μέρος.                                               



Λεζάντες:
Φώτο 1  Πολυξένη Λοϊζιάς
Φώτο 2  Κατίνα Νικολάου Τουμάζου
Φώτο 3  Μαρία Ρούσου
 Φώτο 4 Λουκία Νικολαΐδη (αυτοπροσωπογραφία).
Φώτο 5   … « αι δεσποινίδες   προσβαλλόμεναι υπό του μικροβίου του γάμου, φοβερωτέρου του της φθίσεως»…! 
Φώτο 6 Γάμος στη Λεμεσό το 1892. Ανάμεσα στους καλεσμένους και η Πολυξένη Λοϊζιάς.

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012

«Αι γυναίκες πρέπει να μεθούν»…


Μέσα από ένα χρονογράφημα της δεκαετίας του ΄30 θα δούμε σήμερα μια μικρή ψυχογραφία της κοινωνίας της Λεμεσού παλιότερων εποχών.
Εκείνο πάντως που καθαρά προκύπτει  μέσα από τις γραμμές του υπογράφοντος το χρονογράφημα με το ψευδώνυμο «TALIA”, είναι όχι μόνο ο δικός του -άλλοτε καταφανής και άλλοτε συγκεκαλυμμένος- μισογυνισμός αλλά κατά τεκμήριο και ο μισογυνισμός μιας κοινωνίας στην εποχή που αναφερόμαστε ( «και όχι μόνο» που λέμε…),αφού φαίνεται πως καθαρά αντανακλάται  αυτός  μέσα από τις γραμμές του.
Στο σατιρικό λοιπόν περιοδικό της Λεμεσού «Γέλιο» του Γεωργίου Φασουλιώτη, (που προφανώς είναι και ο συντάκτης του άρθρου), ημερομηνίας 17 Μαρτίου 1932 με τίτλο «ΓΥΡΩ ΑΠ’ ΟΛΑ», διαβάζουμε ότι :
«Πέρασαν τα καρναβάλια, όχι στα πιλά όπως εφαντάζοντο μερικοί.
Ωραιοτάτη η ζωή και η κίνησις τα βράδυα στα καμπαρέ, ιδίως στους δρόμους.
Αρκεί να σημειώσουμεν ότι οι Λεμεσιανοί που δεν μασκαρεύονται μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Μερικοί για να αντιμετωπίσουν την οικονομικήν κατάστασι που τους μαστίζει, ανακάλυψαν προσοδοφόρα επαγγέλματα.
Αρραβωνιάζονται πτωχές κόρες που με τον ιδρώτα του προσώπου των κατορθώνουν να εξοικονομήσουν  ολίγες δεκάδες λιρών. Αφού τους  τες ρουκανίσουν, βρίσκουν αφορμήν και τες εγκαταλείπουν.
Η Εκκλησία και η πολιτεία ας σταθούν μοναδικοί φρουροί των θυμάτων αυτών από τα ανθρώπινα κτήνη.
Η αστυνομία κυνηγά τες δυστυχισμένες τσιγγάνες που βγάζουν τύχες της μιας και της άλλης κοκορόμυαλης. Η Αστυνομία ας κυνηγήση μερικές άλλες τσιγγάνες που μέρα νύχτα στα διάφορα σπίτια βγάζουν τύχες με τα τσαικά του καφέ. Και έχουν αμέτρητα θύματα.
Φίλος αστυνομικός μας πληροφορεί ότι υπάρχουν μερικά γυναικάρια τα οποία σύντομα θα παρουσιάσουν στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Για να δώσουν λόγον των πράξεων των. Ασφαλώς τότε το κακό αν μη σταματήση θα περιορισθή.
Στη Λευκωσία είνε κλεισταί αι Λέσχαι και οι διάφοροι σύλλογοι. Εδω ευτυχώς δεν συμβαίνει το ίδιον, αλλά τουναντίον καθημερινώς ιδρύονται και νέοι Σύλλογοι. Εις σημείον που σε κάθε γειτονιά να υπάρχουν 5-6 Σύλλογοι.
Ξέρεται πως να τους διακρίνεται  τους Συλλόγους αυτούς;
Όταν περάσετε από μιαν γειτονιάν και δήτε μια καμαρούλλαν 5-10 βημάτων, εν τω μέσω αυτής ένα τραπεζάκι και επ’ αυτού 1-2 εφημερίδες και άλλα τόσα περιοδικά, γύρω από αυτό μερικές καρέκλες, τότε υπογράφετε πως πρόκειται περί αρτισυστάτου Συλλόγου. Με σκοπούς αθλητικούς, καλλιτεχνικούς, θρησκευτικούς κλπ.
Πρέπει να πίνουν οι γυναίκες; Να ένα σπουδαίο ερώτημα!
Εμείς λέγομε ΝΑΙ. Γιατί από μεθυσμένες γυναίκες πολλά πράγματα βγαίνουν, ιδίως αλήθειες.
Τελευταίως κάποια εγλεντοκοπούσε με τον δικόν της και με άλλην παρέα.
Αχόρταγος πάντα  από αγάπη και φλέρτ  ο εκλεκτός της  άρχισε να φλερτάρη και  με κάποιαν άλλη. Μόλις τον πήρε χαμπάρι έτσι που σου είχε και την μιαν της , παίρνει την μπουκάλα του κονιάκ από το τραπέζι  και του την σπάζει στο κεφάλι! Χωρίς αυτός να βγάλη τσιμουδιά από το στόμα του γιατί  ήτανε φταίστης.
Μιά άλλη πάλιν, αφού εμέθυσεν σ’ ένα γλέντι και έγινε στουππί, μετεφέρθη εις ένα ντιβάνι, άναψε το τσιγάρο της, ερούφισεν τον σχετικόν της αιθέρα , εκάλεσε τους πιο στενούς της φίλους άνοιξε το δευτέρι  της πολυκυμάντου ζωής της και άρχισε να τα λέει  όλα καθαρά και ξάστερα και αληθινά.
Άλλη πάλιν μια, όταν μέθυσε σ’ ένα γλέντι, εφώναξε τον άνδρα της και του εδήλωσε πως καθόλου δεν τον αγαπά και πως είνε καθόλα έτοιμη να του φιλοδωρήση διαζύγιον.
Ίδετε πόσες αλήθειες βγαίνουν απ’ αυτό το μεθύσι των γυναικών;
Λοιπόν πρέπει να μεθούν αι γυναίκες.»

Σημείωση: Όλα τα σκίτσα είναι του Γιώργου Φασουλιώτη δημοσιευμένα στο «Γέλιο» της  δεκαετία του ΄30. Είναι από τους χορούς και τις διασκεδάσεις των λεμεσιανών στα κέντρα, τα καμπαρέ και τις λέσχες και δίνουν με δηκτικότητα τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Μιας δεκαετίας που κατά τα άλλα η Κύπρος και η Λεμεσός μαστιζόταν από την οικονομική κρίση και τη σκληρή δικτατορία της αγγλικής κατοχής γνωστής ως «παλμεροκρατίας».































































Πέμπτη 1 Μαρτίου 2012

«Λεμεσός η Αθήνα της Κύπρου»

   Από τα αρχαία χρόνια αλλά κυρίως από τη ρωμαϊκή εποχή με τον Στράβωνα και τον Πλίνιο, μέχρι τη βυζαντινή με τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο ( 10ος αιώνας) και την Άννα Κομνηνή (11ος αιώνας) περνώντας από τον Άγιο Νεόφυτο τον Έγκλειστο κατά το μεσαίωνα και τον Λεόντιο Μαχαιρά, στους πολλούς ξένους περιηγητές και επισκέπτες της Λεμεσού από τον 12ο αιώνα μέχρι και τον 20ο, η Λεμεσός αναφέρεται με δεκάδες διαφορετικές ονομασίες αλλά και περιγράφεται με πολλές πληροφορίες για τη πόλη, άλλοτε πολύ κολακευτικές και άλλοτε με τα μελανότερα χρώματα, ανάλογα με την εποχή, τις συνθήκες που επικρατούσαν και τις περιόδους ανάπτυξης, ύφεσης ή καταστροφής της από κατακτητές  και θεομηνίες (λιμούς, σεισμούς καταποντισμούς).
     Μια από τις νεώτερες και πιο ενδιαφέρουσες περιγραφές της Λεμεσού ήταν αυτή  του Γάλλου Rene Delaporte, που τις κατέγραψε στο βιβλίο του «L'ile de Chypre» (Παρίσι 1913).
     Ο Delaporte ήρθε στην Κύπρο ως αντιπρόσωπος της Alliance Francaise για να μελετήσει την κυπριακή κοινωνία. Έκαμε πολλούς φί­λους στη Λεμεσό και οι κρίσεις του για την πόλη είναι κυρίως κολακευ­τικές και οπωσδήποτε ενδιαφέρουσες, κυρίως σε σύγκριση με τη Λάρνακα που ήταν μέχρι τότε μια ακμάζουσα και «αριστοκρατική» πόλη λόγω των πολλών ξένων (κυρίως Λατίνων) κατοίκων της, των έμπορων της και του σημαντικού λιμανιού της.
Λέει λοιπόν ανάμεσα σε άλλα:
      «Σ' ένα μεγάλο όρμο, που ισοδυναμεί σχεδόν με κόλπο, φαίνεται η Λεμεσός, πόλη ισόπεδη και νέα με τις κεραμιδένιες στέγες και τους κήπους της. Η εντύπωση κατά την άφιξη είναι καλύτερη παρά στη Λάρνακα. Η φύση έχει προσθέσει στο κάπως πενιχρό πανόραμα ένα φόντο βουνών, τα όποια κάτω από το θερινό ήλιο παρουσιάζουν πολύ ωραίαν όψη και τονίζουν την απλότητα της κυπριακής αυτής γωνιάς...
Πλούσια πόλη, όπου μαντεύει κανείς την καλοπέραση, η Λεμεσός πα­ραμένει ωστόσο πόλη κυπριακή, πιο ενδιαφέρουσα από τη Λάρνακα, με λι­γότερα όμως αξιοθέατα από την Αμμόχωστο. Ο θόλος και το καμπαναριό της καθεδρικής εκκλησίας της (της Αγίας Νάπας) νόθου Βυζαντινής, και οι μιναρέδες δεν έχουν τη γλυκεία ποίηση των ερειπωμένων γοτθικών εκκλησιών και των οχυρωμάτων της Αμμοχώστου.
Μια αποβάθρα προχωρεί μέσα στη θάλασσα, σπίτια κατά μήκος της θα­λασσόδαρτης παραλίας... αυτό είναι όλο το λιμάνι.
      Η Λεμεσός ήταν κάποτε σπουδαία πόλη, έχει την ιστορία της και υπήρ­ξε στα χρόνια των Σταυροφοριών το σημείο της απόβασης του Ριχάρδου του Λεοντόθυμου και σταθμός του Λουδοβίκου πριν από την εκστρατεία του στην Αίγυπτο. Γνώρισε όλες τις δυστυχίες, και τα λαμπρά της χτίρια καταχώστηκαν πολλές φορές κάτω από τα ερείπια της. Τα στοιχεία της φύσης και οι άνθρωποι έβρισκαν με τη σειρά τους ευχαρίστηση να την ερημώνουν. Οι Γενουάτες συμμάχησαν σιωπηρά με τους σεισμούς να την αφανίσουν ή να την πυρπολήσουν. Οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου έκαμαν εκεί επιδρομές και οι Τούρκοι ήρθαν να επιστέψουν το έργο της καταστρο­φής ερημώνοντας την τελείως σχεδόν. (Στα 1373 και 1402 η Λεμεσός λεηλατήθηκε από τους Γενουάτες, στα 1358 από τους Τούρκους, στα 1413,1425, 1426 από τους Μαμελούκους του Σουλτάνου της Αιγύπτου)».
«Η Λεμεσός είναι πλούσια χάρη στο εμπόριο της των κρασιών, των χα­ρουπιών, των λαδιών και των προϊόντων της οινοβιομηχανίας. Είναι η  πρώτη βιομηχανική πόλη και το δεύτερο λιμάνι της νήσου. Αριθμεί περί τις 10 χιλ. κατοίκους. Απ' αυτούς 7.500 είναι Έλληνες, 2.000 Τούρκοι και 500 άλλων θρησκευμάτων. Είναι η δεύτερη πόλη της Κύπρου (μετά τη Λευκωσία)».
«Δεν έχει τίποτε το αξιοθέατο. Η Καθολική-ο καθεδρικός Ελληνικός ναός-δεν έχει τίποτε το εξαιρετικό. Χτίστηκε από ένα αρχιτέκτονα Jean Tho­mas επί του γηπέδου της εκκλησίας των Φραγκισκανών. Δεν είναι σπου­δαία. Το σύνολο της είναι βαρύ και ο ρυθμός της δεν ανήκει ούτε στον Βυ­ζαντινό ούτε στον Γοτθικό. Περιλαμβάνει επιτάφιες πέτρες με απλές επι­τάφιες επιγραφές που τις συνοδεύουν κάποτε οικόσημα και αυτό θα επέ­τρεπε να καθορίσουν σε ποιους ανήκουν. Είχαν περιγραφεί από τον Μ. Latrie. Ο κ. Em. Deschamps, που ήρθε στην Κύπρο το 1895, μας είπε στο βι­βλίο του «Au pays d'Aphrodite», 1895: Οι γαλλικές πλάκες πού σημειώθηκαν από τον Μ. Latrie έχουν εξαφανισθεί. Και τι έγιναν επίσης όλοι οι τάφοι που έχουν κλείσει τα υπάρχοντα των γάλλων ιπποτών που πέθαναν εδώ από πυ­ρετούς, όταν συνόδευαν τον  Άγιο Λουδοβίκο στη Σταυροφορία του 1248;»
«Υπάρχουν ωστόσο πλάκες επιτάφιες... Μπορεί επίσης να ρίξει κανείς μια ματιά στις υδρορροές με ανθρώπινο κεφάλι ή μ’ ένα παράξενο γλυπτό, ένα πουλί που κρατά σταφύλια στο ράμφος του...»
«Το φρούριο της Λεμεσού είναι σήμερα φυλακή. Δεν έχει τίποτε το αξι­οπερίεργο για ένα τουρίστα. Είναι ατέλειωτο και τίποτε απ' ό,τι απομένει δεν μπορεί να δώσει ιδέα του τί μπορούσε να είναι. Ανήκει βεβαίως στην ενετική εποχή. Δεν μας επετράπη να το επισκεφθούμε: απαγόρευση αυστη­ρή και ηλίθια. Το μόνο αξιοπερίεργο είναι ένας παλιός δρόμος πού αποτελείται από αψίδες (καμάρες) πάνω από το ένα στο άλλο σπίτι στις δύο πλευ­ρές του δρόμου, όπως βλέπει κανείς στη Ρόδο. Ήταν άλλοτε της μόδας αυ­τοί οι δρόμοι στη Λεμεσό; Αυτός ο δρόμος θα ήταν ίσως μαρτυρία, αλλά εί­ναι τρόπος να προστατευθούν καλύτερα από τις σεισμικές δονήσεις; Αυτές τις αισθάνεται ακόμα και η Λεμεσός  είναι το μέρος της Κύπρου που γίνο­νται συχνότερα».
«Η Λεμεσός έχει ονομασθεί Αθήνα της Κύπρου. Είναι ολοφάνερο ότι είναι Η πιο φιλόξενη πόλη του νησιού και οι κάτοικοι της οι πιο ευπροσήγοροι. Ο ξένος αισθάνεται άνετα, αν και ο Λεμεσιανός μένει ο ίδιος, χωρίς κοσμοπολιτισμό, βαθιά προσκολλημένος στα ελληνικά του αισθήματα.
Το πνεύμα του διχασμού που επικρατεί στις άλλες πόλεις υπάρχει επί­σης και στη Λεμεσό, αλλά με περισσότερη ευγένεια και σταματούν την πο­λιτική διαίρεση στα όρια που θέλουν. Η εκπαίδευση δεν υποφέρει από αυ­τή, δεν έχουν διπλά Γυμνάσια (όπως έγινε στη Λευκωσία). Οι Ορθόδοξοι διατηρούν ενότητα που τους επιτρέπει να επωφελούνται των προσπαθειών των και των διαδεδομένων ιδεών. Οι επιτροπές εδώ έχουν απόψεις πιο φι­λελεύθερες παρά σε όλα τα άλλα μέρη της νήσου, διότι οι επιτροπές αυτές αποτελούνται από προσωπικότητες πού έχουν στην καρδιά τους την αφο­σίωση τους με αυταπάρνηση. Είναι πιο ενωτικοί χωρίς γι' αυτό να είναι ξε­νόφοβοι, παρά τη φλογερή τους επιθυμία για ένωση με την Ελλάδα. Απε­ναντίας, η δική μας Alliance Francaise βρίσκει ευρύ πεδίον δράσης σ’ αυτή την πόλη».
Ο κ. Σπύρος  Αραούζος, βουλευτής της νήσου, εδώρησε στην Κυβέρνη­ση της Γαλλικής Δημοκρατίας οικόπεδο για να χτισθεί ανωτέρα Γαλλική λαϊκή σχολή και αυτό θα ήταν το καλύτερο επίτευγμα της Alliance Francaise, αν ή Γαλλία δεχόταν και άνοιγε ένα Γαλλικό σχολείο στην Κύπρο».
«Η επιτροπή του τμήματος μας (της Alliance Francaise), που εσύστησε ο συνάδελφος μας Edmond Delaye, καθηγητής στο Γυμνάσιο, αποτελείται εξ ολοκλήρου από προσωπικότητες της Λεμεσού και βοηθείται στην οργάνω­ση των μαθημάτων και των διαλέξεων της στη Γαλλική γλώσσα. Εδώ δεν συναντούν, όπως στη Λευκωσία, τη στενότητα πνεύματος και την εχθρότη­τα που κατατάσσουν τους κατοίκους της στο επίπεδο λαών της Μ. Ασίας με στενές αντιλήψεις». (Σημ.: Ο R. Delaporte αναφέρεται σε άλλο κεφάλαιο, στον πόλεμο που έκαμε της Alliance Francaise ο διευθυντής της εφημερίδας «Κυπριακός Φύλαξ» Νικόλαος Καταλάνος).
«Κατά τα άλλα η Λεμεσός υπήρξε σε όλους τους καιρούς πόλη προοδευ­τική και η Εφορεία των Σχολείων έχει προσθέσει στο Γυμνάσιο της εμπο­ρικό τμήμα, ακολουθώντας σ' αυτό το Παγκύπριο Γυμνάσιο. Το τμήμα αυτό θα ζήσει, ελπίζουμε, χάρη στο εξαίρετο πνεύμα των Λεμεσιανών σθεναρών υ­περασπιστών του Ελληνισμού αλλά που βλέπουν την Ελληνική Παιδεία με νέες αντιλήψεις».
«Στη Λεμεσό υπάρχει μια δραστήρια επιτροπή που ανέλαβε σοβαρά το έργο της, γιατί τα μέλη της είναι άνθρωποι έξυπνοι που αποτελούν τιμή για τη Νήσο, φίλοι της Γαλλίας και αντιλαμβάνονται τον πραγματικό ρόλο της Alliance Francaise».


Λεζάντες
Φώτο 1 «Λεμεσός, πόλη ισόπεδη και νέα με τις κεραμιδένιες στέγες και τους κήπους της» (Πίνακας Κουφού 1900)
Φώτο 2 «Οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου έκαμαν εκεί επιδρομές.»
Φώτο 3 «Η Καθολική-ο καθεδρικός Ελληνικός ναός-δεν έχει τίποτε το εξαιρετικό.»    
Φώτο 4«Το φρούριο της Λεμεσού είναι σήμερα φυλακή.»
Φώτο 5 «Ο κ. Σπύρος  Αραούζος, βουλευτής της νήσου, εδώρησε στην Κυβέρνη­ση της Γαλλικής Δημοκρατίας οικόπεδο για να χτισθεί ανωτέρα Γαλλική λαϊκή σχολή…»
Φώτο 6 Edmond Delaye, καθηγητής της γαλλικής στο Γυμνάσιο