Η Λεμεσός και η Λαϊκή της Τράπεζα

Το πρώτο «σήμα κατατεθέν» της Λαϊκής Τράπεζας

Η ανατολή του 20^ου αιώνα βρίσκει  τη Λεμεσό σε πλήρη οικονομική κοινωνική και πολιτιστική άνθηση. Η ανάπτυξη και η άνθηση της Λεμεσού σε κάθε τομέα της ζωής του τόπου υπήρξε θεαματική και λαμπρή ιδιαίτερα στις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Πολλά  πρωτόγνωρα και προοδευτικά για την Κύπρο πράγματα συνεχίζουν, από τον προηγούμενο αιώνα, να παρουσιάζονται εδώ στη Λεμεσό, κάνοντας την να διακρίνεται για τις πολλές πρωτιές της απέναντι στις άλλες πόλεις της: ο πρώτος οδικός ηλεκτροφωτισμός στην Κύπρο το 1912, τα πρώτα τηλέφωνα σε ιδιωτικά υποστατικά από το 1914, το πρώτο αυτοκίνητο από ιδιώτη  το 1907 και πολλά άλλα.

Οι λόγοι πολλοί και ποικίλοι. Για να τους δούμε σφαιρικά να πάμε λίγα χρόνια πίσω μπαίνοντας  στα τέλη του 19^ου αιώνα, στο 1878 με τη λήξη της τουρκοκρατίας και τον ερχομό της αγγλικής κατοχής στην Κύπρο.

Η μεγάλη σημασία που είχε μέχρι τότε η Λάρνακα στο εμπόριο και τις εξαγωγές  μέχρι την έναρξη της Αγγλοκρατίας αρχίζει να περνά σε δεύτερη μοίρα και η Λεμεσός, με τη δημιουργία από τους άγγλους το 1881 και της πρώτης μεγάλης αποβάθρας της Κύπρου (αυτή που υπάρχει και μέχρι σήμερα), παίρνει τα ηνία. Από εδώ  γίνονται πλέον οι πιο πολλές εισαγωγές αλλά κυρίως εξαγωγές.

Από το 1880 άρχισαν να προσεγγίζουν στη Λεμεσό ατμόπλοια αυστριακών, γαλλικών και ελληνικών εταιρειών, που συνέδεαν το νησί με την Αίγυπτο, τη Συρία, τη Σμύρνη και τον Πειραιά. Τότε ιδρύονται  και οι πρώτες ναυτιλιακές εταιρείες με ιδιόκτητα μεγάλα ιστιοφόρα. Το λιμάνι της  εξελίσσεται σταδιακά ακόμα περισσότερο και γίνεται το πρώτο εξαγωγικό λιμάνι των «μαύρων χρυσών της Κύπρου» των χαρουπιών και των οίνων& οινοπνευμάτων, ξεπερνώντας εκείνο της Λάρνακας που στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ευνοείτο λόγω των πολλών Λατίνων κατοίκων της, εις βάρος των λεμεσιανών ελληνοκυπρίων.

Δημιουργούνται  τότε και οι πρώτες μικρές βιομηχανίες, όπως αλευρόμυλοι, χαρουπόμυλοι, οινοποιεία γυψοποιεία, χυτήρια, σαπουνοποιεία, κεραμεία, μακαρονοποιείον, εργοστάσια τσιγάρων και άλλες και η πόλη αρχίζει έτσι να βιομηχανοποιείται.

Η οικονομική αυτή ανάπτυξη προκαλεί συσσώρευση πλούτου  και ο πλούτος δημιουργεί ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.

 Η  Λεμεσός μεγαλώνει σε γοργούς ρυθμούς τόσο σε πληθυσμό όσο και σε μέγεθος.  Στην πρώτη επίσημη απογραφή του 1881 η Λεμεσός αριθμεί 6000 κατοίκους  ενώ το 1891 ο πληθυσμός  φτάνει τις 7500 περίπου ψυχές, με ταυτόχρονη αύξηση της  αστικής και μεσαίας τάξης, ως αποτέλεσμα της εισαγωγής νέων επαγγελμάτων και της μόρφωσης των νέων, καθώς και με την βιομηχανοποίηση της εργατικής τάξης.

Η οικονομική πρόοδος οδηγεί στη μόρφωση και η μόρφωση οδηγεί σε παραπέρα πρόοδο. Η Παιδεία αναπτύσσεται ραγδαία και δημιουργούνται πολλά νέα σχολεία και για τα δύο φύλα. Αρχίζουν έτσι να καταφθάνουν στη Λεμεσό και οι πρώτοι λεμεσιανοί επιστήμονες, καθηγητές, δικηγόροι οικονομολόγοι και γιατροί.

Όλα αυτά  συνέτειναν και στο πνευματικό ξύπνημα και την πολιτιστική καλλιέργεια της κοινωνίας της. 

Με αυτά και πολλά άλλα ακόμα, ο 19^ος αιώνα κλείνει  βρίσκοντας τη  Λεμεσό να εξελίσσεται από μια μικρή και ασήμαντη πολίχνη, στην πιο σημαντική πόλη της Κύπρου πρωτοπόρο σε κάθε μορφή προόδου και εξέλιξης στον τόπο.   

 Η ανάπτυξη και η άνθηση της Λεμεσού σε κάθε τομέα της ζωής του τόπου υπήρξε θεαματική και λαμπρή στις τρεις πρώτες ιδιαίτερα δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Κι άλλα  πρωτόγνωρα και προοδευτικά για την Κύπρο πράγματα συνεχίζουν, να παρουσιάζονται εδώ στη Λεμεσό, κάνοντας την να διακρίνεται για τις πολλές πρωτιές της απέναντι στις άλλες πόλεις της:

Ο πρώτος οδικός ηλεκτροφωτισμός στην Κύπρο το 1912, τα πρώτα τηλέφωνα σε ιδιωτικά υποστατικά από το 1914, το πρώτο αυτοκίνητο από ιδιώτη  το 1907,

Αναπτύσσονται επίσης οι εσωτερικές συγκοινωνίες, στην αρχή ανάμεσα στη Λεμεσό και τις άλλες πόλεις με μεγάλες άμαξες και λαντό και από το 1911 με αυτοκίνητα. Παράλληλα αρχίζει η ακτοπλοϊκή σύνδεση της Λεμεσού με τη Λάρνακα.

Όλη αυτή η οικονομική και εμπορική ανάπτυξη και η συσσώρευση πλούτου δημιουργεί όπως είναι φυσικό και την ανάγκη του καταλλήλου χρηματοπιστωτικού συστήματος με τη δημιουργία Τραπεζών. Πρώτα η Αγγλο-αιγυπτιακή, έπειτα η Οθωμανική και αργότερα η Τράπεζα Αθηνών.

Σημαντική και σημαδιακή για τη Λεμεσό και ολόκληρη την Κύπρο στη συνέχεια υπήρξε το 1901 η ίδρυση του Λαϊκού Ταμιευτηρίου Λεμεσού.

 Ιδρυτές του τέσσερεις ρηξικέλευθοι και προοδευτικοί λεμεσιανοί, οι Αγαθοκλής Φραγκούδης, Χριστόδουλος Σώζος, Ιωάννης Κυριακίδης και Νεοκλής Ιωαννίδης με πρώτον διευθυντή του τον Γεώργιο Θ Ρωσσίδη. «Σκοπός τους η ενθάρρυνση της αποταμίευσης ανάμεσα στο κοινό και ιδιαίτερα τους εργαζομένους. Το ταμιευτήριο στεγαζόταν αρχικά σ' ένα σπίτι στη Λεμεσό, σύντομα όμως, με την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη του κοινού, άρχισε να δυναμώνει και απέκτησε το δικό του οίκημα στην οδό Αθηνών. Στα πρώτα 23 χρόνια της λειτουργίας του το Ταμιευτήριο δεχόταν καταθέσεις από "ένα σελίνι και άνω" και χορηγούσε δάνεια σε τρεχούμενους λογαριασμούς και γραμμάτια.» ( Από την Ιστορία της Λαϊκής Τράπεζας).

Από το βιβλίο του Αριστείδη Κουδουνάρη «Βιογραφικόν Λεξικόν Κυπρίων 1800-1920 σταχυολογούμε κάποια στοιχεία των βιογραφικών τους:

 

 

 

 

 

ΦΡΑΓΚΟΥΔΗΣ Αγαθοκλής (1841 – 1916)
Γεννήθηκε στη Λεμεσό όπου και εργάστηκε ως δικηγόρος. Πρύτανης του Δικηγορικού Σώματος Λεμεσού, έφορος και πρόεδρος των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού, δημοτικός σύμβουλος Λεμεσού, αντιδήμαρχος.

 

 

 

 

 

ΣΩΖΟΣ Χριστόδουλος (1872 – 1912)
Γεννήθηκε στη Λεμεσό, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών νομικά. Επέστρεψε στην Κύπρο και εργάστηκε ως δικηγόρος. Μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου, μετέβη στο Λονδίνο με δικά του εφόδια και συνεργάστηκε με αγγλικούς πολιτικούς κύκλους, υποστηρίζοντας τα κυπριακά συμφέροντα. Μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου, έφορος των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού και δήμαρχος της Λεμεσού από το 1908 μέχρι το 1912. Εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους και έπεσε σε μάχη στις 6 Δεκεμβρίου του 1912. 

 

ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Ιωάννης (1850-1955)
Γεννήθηκε στη Ζωοπηγή Λεμεσού. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε ως δικηγόρος στην Πάφο και Λεμεσό. Διετέλεσε πρόεδρος του Δικηγορικού Σώματος Λεμεσού, ιδιόκτητης μηχανουργείου και χυτηρίου, δημοτικός σύμβουλος Λεμεσού, μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου, έφορος των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου. Εξαιτίας της έντιμης πολιτικής του σταδιοδρομίας, ο Κυριακίδης επονομαζόταν ο «Λευκός Πολιτευτής».

ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Νεοκλής (1859-1938 )
Γεννήθηκε στη Βάσα Κοιλανίου. Υπήρξε έμπορος κρασιών. Δούλεψε αρχικά στην Αίγυπτο και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Λεμεσό. Ήταν ο πατέρας του Γιάννη Ιωαννίδη, ο οποίος διετέλεσε πρώτος Γενικός Διευθυντής της Λαϊκής τράπεζας, καθώς και του ζωγράφου Βίκτωρα Ιωαννίδη.

Ο πρώτος του διευθυντής Γεώργιος Ρωσσίδης (1857-1943) γεννήθηκε στη Λεμεσό και υπήρξε σημαντικός οικονομικός κοινωνικός και πολίτικος παράγων της Κύπρου.

 Γεώργιος Ρωσσίδης

 Σπούδασε στο  Γαλλικό  Κολλέγιο Αντούρας (Λιβάνου) λογιστική και  ξένες γλώσσες. Πρώτος μεγαλοεργολάβος της αγγλικής κυβέρνησης και ένας εκ των πρωτεργατών της λεμεσιανής προόδου, διατέλεσε δημοτικός σύμβουλος και μέλος του Νομοθετικού και Εθνικού Συμβουλίου.

Το Λαϊκό Ταμιευτήριο Λεμεσού μετατρέπεται το 1924 σε πλήρη τράπεζα σύμφωνα με το νόμο Περί Δημόσιων Εταιρειών που είχε θεσπιστεί λίγο νωρίτερα. Έτσι, εγγράφεται η πρώτη δημόσια εταιρεία στην Κύπρο με την ονομασία «Λαϊκή Τράπεζα Λεμεσού Λτδ» και φέρει αύξοντα αριθμό 1. Αυτό το γεγονός επιβεβαιώνει πλήρως τη διορατικότητα των μελών του Συμβουλίου, το οποίο για πρώτη φορά μετατρέπει ίδρυμα σε δημόσια εταιρεία, προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να την κάνει κτήμα του. Το κοινό έχει πλέον την ευκαιρία όχι μόνο να αποταμιεύει και να καταθέτει, αλλά και να επενδύει σε μετοχές της τράπεζάς του. Η καινοτομία αυτή δίκαια χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο έναυσμα για την ίδρυση του Χρηματιστηρίου στην Κύπρο.

 Το 1967 η διοίκηση αποφασίζει την επέκταση των δραστηριοτήτων της σ΄ ολόκληρη την Κύπρο  και τη μετονομασία της σε «Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα» και η έδρα της μεταφέρεται στη Λευκωσία.

Η συνέχεια είναι σε όλους γνωστή και η τραγική της κατάληξη ακόμα πιο γνωστή με όλα δυστυχώς τα συνεπακόλουθα…..

                             Τα κεντρικά γραφεία της Λαϊκής Τράπεζας Λεμεσού στην οδό Αθηνών.