Τετάρτη 27 Απριλίου 2011

«Της πομπής διερχομένης ηκούσθησαν μιμητικαί φωναί ζώων και γρυλλισμοί»

Από την εφημερίδα "Φωνή της Λεμεσού" ημερ. 15 Απριλίου 2011

«Λόγω έκτακτης επικαιρότητας» όπως λένε και στα κανάλια, η ιστορία των Δημάρχων της πόλης αναστέλλεται προσωρινά. Μπαίνουμε στην Αγία Εβδομάδα και η στήλη προσαρμόζεται ανάλογα με ένα πασχαλινό θέμα από τη Λεμεσό άλλων εποχών.
  Ο  χριστιανικός κόσμος της πόλης μας θα πορευθεί  και πάλι σε λίγες μέρες με κατάνυξη στους δρόμους της για την περιφορά του Επιταφίου. Ένα έθιμο με βαθιές τις ρίζες του μέσα στην τουρκοκρατία, ίσως και της παγανιστικής αρχαιότητας με ανάλογες ιεροτελεστίες και τελετουργίες  του θανάτου και της αναγέννησης της φύσης.
Στα πρώτα χρόνια της αγγλικής κατοχής, οι ελληνορθόδοξοι κάτοικοι της Κύπρου πίστεψαν ότι   υπό την κυριαρχία ενός χριστιανικού λαού- έστω και μη ορθόδοξου- θα ανάσαιναν και θα μπορούσαν να ασκούν τα θρησκευτικά, εθνικά και πολιτισμικά τους έθιμα απρόσκοπτα και χωρίς τον φόβο των αλλοθρήσκων Τούρκων. Οποία όμως αυταπάτη!
 Μια πρώτη γεύση της αυταπάτης τους αυτής πήραν οι λεμεσιανοί από τα πρώτα κιόλας χρόνια της αγγλοκρατίας. Το περιγράφει ο Ξενοφών Φαρμακίδης στο βιβλίο του «Ιστορία της Λεμεσού» :
«Εν Κύπρω υπάρχει εκκλησιαστική συνήθεια ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου  να τελήται αφ’ εσπέρας της Μεγάλης Παρασκευής, δια να δύνανται οι πιστοί να παρακολουθώσι την κατανυκτικήν αυτήν τελετήν.
Επίσης και ετέρα συνήθεια υπάρχει. Προς το τέλος της ιεράς τελετής ο Επιτάφιος λιτανεύεται μετά μεγάλης πομπής και υπερόχου μεγαλοπρεπείας ανά τας οδούς της πόλεως ή συνοικίας προς καθιαγιασμόν αυτής.
Ευρισκόμεθα εις το έτος 1885. οπότε το Πάσχα συνέπιπτε την 24η  Μαρτίου (παλαιόν ημερολόγιον). Αφού η πομπή περιήλθε την ενορίαν της Αγίας Νάπας επέστρεφεν εις τον ναόν δια της οδού «Αγίου Ανδρέου». Ακριβώς έξωθι της οικίας του Δημητρίου Χατζηπαύλου –ήτις μόνη εισέτι εσώθη από τον ανακαινισμόν του τμήματος εκείνου της πόλεως- η οποία τότε εχρησιμοποιείτο ως αγγλική λέσχη, ηκούσθησαν απ΄αυτής φωναί, γέλωτες, ουρλιάσματα, λέγεται δε ότι ερρίφθη και υπόλειμμα τσιγάρου.
Το τι εγένετο τότε είναι κάτι το αφάνταστον. Ο λαός εξεμάνη. Γιουχαϊσμοί σφυριγμοί, ύβρεις, κατάραι εξετοξεύθησαν κατά των ασεβών βεβηλωτών των ιερών του συναισθημάτων. Κτυπήματα επί των θυρών και παραθύρων ίνα παραχθή δαιμονιώδης θόρυβος. (Εις τούτο ελάμβανε μέρος και ο συγγραφεύς του παρόντος, παις ων τότε, κτυπών δια λίθου την θύραν της απέναντι οικίας, του Νικολή του Ιασονίδη όπου τα νυν μαγαζιά της Εταιρίας Σίγγερ και τα παρακείμενα καταστήματα, κτυπών συνεχώς ίνα παραχθή ισχυρός κρότος.)
Οι τολμηρότεροι επετέθησαν κατά του κτηρίου, του οποίου δια λιθοβολισμού έθραυσαν τας υάλους των παραθύρων, άλλοι δ’ επεχείρησαν να διαρρήξωσι την θύραν ίνα λάβωσιν ικανοποίησιν, αλλ’ εκωλύθησαν υπό των φρονιμωτέρων.
Τα του επεισοδίου ετηλεγραφήθησαν εις τον επίσκοπον της επαρχίας Κυπριανόν και εις τον αρχιεπίσκοπον Σωφρόνιον, οίτινες προέβησαν  εις τας δεούσας παραστάσεις παρά τη κυβερνήσει. Ο τότε μέγας Αρμοστής Colonel Robert Biddulph, κατόπιν ερευνών διαβεβαίωσεν ότι η πράξις αυτή διεπράχθη  υπό ενός μόνον ατόμου, διατελούντος εν ευθυμία και εξ απροσεξίας  και ότι αμέσως τω εγένοντο αυστηραί παραστάσεις και επιπλήξεις.»
Οι «γρυλλισμοί οξείς και άλλαι φωναί μιμητικαί διαφόρων ζώων» διεπράχθησαν  λοιπόν για τον εξοχώτατο Κυβερνήτη της Κύπρου, « υπό ενός μόνον ατόμου, διατελούντος εν ευθυμία και εξ απροσεξίας», (αχ αυτοί οι απρόσεκτοι άγγλοι…) και επομένως,  ούτε γάτα ούτε ζημιά. 
 Εκτενή περιγραφή  του βέβηλου αυτού γεγονότος κάνει και ο  Φίλιος Ζαννέττος στο δεύτερο τόμο της «Ιστορίας της νήσου Κύπρου»  του οποίου  σας μεταφέρουμε ένα μικρό απόσπασμα:
«Της εν Λεμησσώ πομπής διερχομένης προ της εκείθεν Αγγλικής Λέσχης, ηκούσθησαν απ’ αυτής αίφνης γρυλλισμοί οξείς και άλλαι φωναί μιμητικαί διαφόρων ζώων επί τω σκοπώ προδήλως εμπαιγμού της πομπής. και οι μεν χλευασταί εκείνοι λίαν προσηκόντως αυτοίς εχρήσοντο φωναίς κτηνών, ο ευσεβής όμως λαός, ως ην επόμενον εξεμάνη, επί τη μωρά προσβολή και «βάνδαλοι» κραυγάζων, «βάρβαροι αίσχη της Αγγλίας άτιμον Κλούπ...», επετέθη κατά του οικήματος, συντρίψας παν ό,τι εις υαλοπίνακας, παράθυρα και άλλο ηδυνήθη, μόλις δε και μετά βίας υπό των ψυχραιμοτέρων αποτραπείς του να μεταβάλη εις ερείπιον την Λέσχην.»
Οι «απρόσεκτοι άγγλοι», παρά το πέρασμα των αιώνων, δε φαίνεται να άλλαξαν  και πολύ νοοτροπία όσο αφορά στην αντιμετώπιση των «ιθαγενών» τέως υποτελών τους και στο σεβασμό του πολιτισμού και των παραδόσεων τους.
Καλή Πάσχα , καλή Ανάσταση και ο θεός να τους συγχωρέσει!
 
                                                                                       
Φωτογραφίες:
1  Η Ταφή
2-3 Ο επιτάφιος της Αγίας Νάπας, πρόσφατη φωτογραφία Άκη κλεοβούλου. Η Αγία Νάπα
4  Η οικία του Δημητρίου Χατζηπαύλου η οποία τότε εχρησιμοποιείτο ως αγγλική λέσχη (Αγίου Ανδρέου  και Ιφιγενείας).
5 Η “οικία του Νικολή του Ιασονίδη όπου τα νυν μαγαζιά της Εταιρίας Σίγγερ»




ΛΕΜΕΣΟΣ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΜΙΑ ΠΟΛΗΣ: Δημαρχία Σπύρου Ι. Αραούζου 1914-1920

ΛΕΜΕΣΟΣ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ ΜΙΑ ΠΟΛΗΣ: Δημαρχία Σπύρου Ι. Αραούζου 1914-1920

Δημαρχία Σπύρου Ι. Αραούζου 1914-1920


 



Έκτος στη σειρά Δήμαρχος Λεμεσού (έβδομη δημαρχία από την Αγγλοκρατία) είναι έμπορος, ναυτιλιακός πράκτορας, άνθρωπος με πνευματικά και πολιτικά ενδιαφέροντα υπήρξε μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου, του Εκτελεστικού Συμβουλίου και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Σπύρος Ι. Αραούζος. Εκλέχθηκε το 1914 και παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι το 1920(Το 1917 ανανεώνεται η θητεία του ουσιαστικα χωρίς ανθυποψήφιο). Διαδέχθηκε τον Μιχαήλ Ηρ. Μιχαηλίδη (αδελφό της συζύγου του Ευτέρπης), ο οποίος μάλιστα αποσύρθηκε υπέρ του πριν λήξει η δική του θητεία. Ο Σπύρος Αραούζος ήταν εξ άλλου παππούς του πρώην Πρόεδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Σπύρου Κυπριανού και πατέρας του πρώτου υπουργού Εμπορίου της Κυπριακής Δημοκρατίας Ανδρέα Αραούζου.
Ένα από τα σημαντικότερα έργα της δημαρχίας του ήταν η συνέχιση και αποπεράτωση της νεας προκυμαίας μέχρι της οικίας Ουίλφιδ (σημερινό Κοντινεντάλ), ενώ αίτημα του Δήμου για επέκταση της μέχρι το τότε «Ακταίον» (απέναντι από τη σημερινή Πρυτανεία του ΤΕΠΑΚ) συνάντησε την άρνηση της αγγλικής αποικιοκρατικής κυβέρνησης για δανειοδότηση του έργου. Παράλληλα γίνεται η διαπλάτυνση της μεγάλης αποβάθρας ,κατασκευάζεται  μια ακόμη μικρότερη ανατολικότερα της και ασφαλτοστρώνεται και  επεκτείνεται ο ηλεκτροφωτισμός του παραλιακού δρόμου ενώ παράλληλα επεκτείνεται ο ηλεκτροφωτισμός και σε πολλά ιδιωτικά υποστατικά.
Με ρυμοτομίες και απαλλοτριώσεις ιδιωτικών κτηρίων γίνονται ριζικές  επισκευές και διαπλατύνσεις δρόμων (σχηματίζεται για παράδειγμα δια απαλλοτριώσεων η οδός Καραϊσκάκη και η οδός Μακεδονίας , σήμερα Ανεξαρτησίας) και ασφαλτώνονται η οδός Ελευθερίας, κύριος τότε εμπορικός δρόμος και πολλοί  άλλοι.
Σημαντικό έργο της Δημαρχίας Αραούζου ήταν και η ανέγερση- σε σχέδια του ελλαδίτη αρχιτέκτονα Ζαχαρία Βόνδα- της μεγάλης Δημοτικής Αγοράς που τελειώνει και εγκαινιάζεται τον Απρίλιο του 1918, σε αντικατάσταση των δυο μικρότερων που υπήρχαν μέχρι τότε η μία στην Πλατεία της Κουνναπιάς (όπου μετέπειτα ανεγέρθηκε η μικρή Δημοτική Αγορά, σήμερα θέατρο Ένα) και η άλλη στην Αγίου Ανδρέου.
Με δωρεά του κτηρίου από τον Στέφανο Λανίτη δημιουργεί το Δημοτικό Φτωχοκομείο και αναδομεί τον Δημόσιο Κήπο δημιουργώντας εκεί και πτηνοτροφείο, πρόδρομο του Ζωολογικού Κήπου.
Επισκευάζεται το καταστραφέν φράγμα του ποταμού Γαρύλλη για προστασία από τις συχνές και καταστροφικές πλημμύρες που μάστιζαν τότε την πόλη και βελτιώνει το δίκτυο υδατοπρομήθειας.
Ακόμα- στον τομέα του πολιτισμού- την  πρωτομαγιά  του 1914, ο φιλοπρόοδος Δήμαρχος Σπύρος Αραούζος, με τη συμβολή και των επίσης φιλοπρόοδων συμπολιτών του , καθιερώνει, για πρώτη φορά καλά οργανωμένη  γιορτή των λουλουδιών- που αν και προϋπήρχε ως θεσμός δεν γινόταν εντούτοις πάνω σε οργανωμένη βάση -και υπό την ευθύνη μάλιστα του Δήμου. Η πρωτεύουσα Λευκωσία ακολούθησε δεύτερη μερικά χρόνια μετά, το 1919. Η  εφημερίδα «Αλήθεια» της Λεμεσού ημερομηνίας 2 Μαΐου 1914 γράφει σχετικά ανάμεσα σε άλλα :
« Η Πρωτομαγιά εορτάσθη χθες όσον ουδέποτε άλλοτε πανηγυρικώς. Συνεδιάσθη δε όλη η εορτή των ανθέων με τον πρακτικόν σκοπόν της στηρίξεως της Φιλαρμονικής.
Διοργανώθη ούτω εορτή εις τον Δημόσιον Κήπον όπου ευγενείς κυρίαι και χαριτωμέναι δεσποινίδες ανέλαβαν να πωλούν υπέρ της Μουσικής γλυκίσματα και άνθη.
Με αυτά και άλλα έργα της Δημαρχίας Αραούζου,  η Λεμεσός ( από τότε…), εξελίσσεται ως «η ωραιότερη και καθαρότερη απ όλες της πόλεις» της Κύπρου, όπως γράφει τον Γεννάρη του 1919 και ο τότε Άγγλος Κυβερνήτης, Malc Stevenson.
Φωτογραφίες

  1. Σπύρος Ι Αραούζος  
  2. Η οδός Αγία Ανδρέου στην εποχή της Δημαρχίας Σπ Αραούζου
  3. Ο δρόμος με τις Καμάρες και στο βάθος η Πλατεία της Κουνναπιάς     
  4. Η ομώνυμη Πλατεία και η είσοδος της μεγάλης Δημοτικής Αγοράς
  5. Ανθεστήρια στον Δημοτικό Κήπο Λεμεσού
  6. Η Δημοτική Φιλαρμονική με μαέστρο τον Γεώργιο Χουρμούζιο