Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2015

Το λεμεσιανό καρναβάλι μέσα από το «Γέλιο» του Γιώργου Φασουλιώτη


Γεώργιος  Φασουλιώτης,
 σκίτσο
αυτοπροσωπογραφία
Φτάνοντας στις τελευταίες μέρες και στην κορύφωση του λεμεσιανού καρναβαλιού, μια από μια άλλη οπτική και διαφορετική πτυχή θα καταθέσουμε σήμερα στην ιστορία του.
Το παλιό λεμεσιανό καρναβάλι ήταν κυρίως, πρωτίστως και από τη φύση του σατιρικό. Στην πτυχή του αυτή συνέβαλλε κατά τη διάρκεια του και ο εκπαιδευτικός, σκιτσογράφος, ( ανάμεσα σε πολλές άλλες ιδιότητες) Γεώργιος Φασουλιώτης (1896-1944), όπου μέσα από τη σατιρική εφημερίδα «Το Γέλιο» που εξέδιδε  ο ίδιος από το 1928 μέχρι το 1938, (όταν η έκδοση της ανεστάλη κατόπιν ψηφισθέντος κυβερνητικού νόμου οποίος απαγόρευε στους καθηγητές να δημοσιογρα­φούν), σατίριζε τοπικές και διεθνείς κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις της εποχής, σε μια δύσκολη μάλιστα δεκαετία, αυτής τής δικτατορικής «παλμεροκρατίας» του 1930, καθώς και επιφανή πρόσωπα της λεμεσιανής κοινωνίας.
Να σημειώσουμε ότι στο «Γέλιο» συνεργαζόταν επίσης και ο γνωστός ζωγράφος και σκιτσογράφος Βίκτωρας Ιωαννίδης που μαζί δημιούργησαν και το πρώτο διαφημιστικό γραφείο της Κύπρου, το «Ατελιέ».  
Το σκίτσο
«σήμα κατατεθέν»
 του λεμεσιανού
 καρναβαλιού.
Απολαύστε λοιπόν ένα μικρό δείγμα από τα σκίτσα αυτά.

Με λεζάντα «Τι κρύβει μια γελαστή προσωπίς», Κάτω απο μια γελαστή μασκα κρυβεται ενα θλιμενο προσωπο..


Ο τότε δήμαρχος Λεμεσού (1930-1943) Χριστόδουλος Χατζηπαύλου, υπό τύπον ντελάλη, διαφημίζει το λεμεσιανό καρναβάλι στο ολοσέλιδο εξώφυλλο του Γέλιου με τα λόγια:  «Εδώ κύριοι! Το αρχαιότερο καρναβάλι της ανατολής, χαρά γλέντι όλα δοκιμασμένα. Πολυετής πείρα! Προσοχή από τας απομιμήσεις.» Χαρακτηριστική είναι η επιγραφή «ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΛΕΜΕΣΟΥ. Έτος ιδρύσεως 1890».

 «Η υποδοχή του καρνάβαλου» του 1934 γίνεται εν μέσω μεγάλης οικονομικής κρίσης από τη βαριά φορολογία και  άλλων ανελεύθερων οικονομικών μέτρων της παλμερικής δικτατορίας . Εικονίζονται ως πλήθος επαίτες να τείνουν το χέρι της ελεημοσύνης στον  πιερότο καρνάβαλο. Μια σκληρή κοινωνική κριτική με πρόφαση το καρναβάλι…
Το βιολογικό και κοινωνικό στερεότυπο «άνδρας- γυναίκα» ανατρέπεται στα καρναβάλια όπου κάτω από τη μάσκα οι άντρες γίνονται γυναίκες και οι γυναίκες άντρες. Αυτό εξάλλου είναι ένα πανάρχαιο έθιμο που πάει μέχρι και τις ιεροτελεστίες της αρχαιότητας. Στην αρχαία Αμαθούντα κατά τις τελετές στα Αφροδίσια άνδρες ντυμένοι  γυναίκες αναπαριστούσαν τον τοκετό της Αφροδίτης-Αριάδνης. Το έθιμο αυτό  μεταφέρθηκε και μέχρι το  σύγχρονο λεμεσιανό καρναβάλι     σαν απόδειξη και της καταγωγής του από την αρχαιότητα, όπου μια ομάδα ανδρών ντυμένοι γυναίκες είχαν στη μέση ένα άνδρα ντυμένο γυναίκα-λεχούσα αναπαριστούσαν τη γέννηση του ερωτικού δεσμού της Αριάδνης με τον Θησέα Στα καρναβάλια είναι γνωστές και οι γκάφες που «έτρωγαν» πολλοί άνδρες δανδήδες χορεύοντας και κερνώντας ποτά όλο το βράδυ μασκαρεμένες γυναίκες ελπίζοντας σε ερωτικές  περιπέτειες… για να ανακαλύψουν στο τέλος της βραδιάς την πεζή πραγματικότητα! Σ αυτό το πνεύμα λοιπόν είναι και το σκίτσο αυτό με λεζάντα «ποιος είναι ο άνδρας»







Παραμονές του Β Παγκόσμιου Πολέμου  και στο πρωτοσέλιδο σκίτσο του Γέλιου με τίτλο «Καρναβάλι Παγκόσμιο 1937» «παρελαύνουν» τα πρόσωπα της διεθνούς πολιτικής σκηνής, Μπάλτουιν, Φράγκο, Ρούσβελτ, Χίτλερ, Σαγκ Κάϊ Σεκ, Καμπαλιέρο, Στάλιν, Μπλουμ, Σαγκ Σουέ και βεβαία οι Κεμάλ Ατατούρκ και Ιωάννης Μεταξάς.


Σκίτσο του Βίκτωρα Ιωαννίδη  με τίτλο «Η διανόηση χορεύουσα» και λεζάντα «Οι χορεύοντες 100% φίλοι : Φαέθοντας και Γιάννης Λεύκης». Πρόκειται για τον διανοούμενο δικηγόρο Γιάγκο Ηλιάδη από τους πρώτους σοσιαλιστές της Κύπρου που όμως στη συνέχεια πέρασε ιδεολογικά, στην αντίπερα όχθη και δημοσιογραφούσε στις εφημερίδες της Λεμεσού με το ψευδώνυμο «Φαέθων» και τον διανοούμενο , ποιητή και από τους ιδρυτές του ΚΚ Κύπρου Γιάννη Λέφκη (με φ όπως ο ίδιος το έγραφε κατά την ψυχαρική ακραία δημοτική), ιδεολογικοί αντίπαλοι αλλά και φίλοι.



Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ντυμένος ελληνοπούλα
και ο Κεμάλ Ατατούρκ χανούμισσα
χορεύουν μαζί στο λεμεσιανό καρναβάλι.

Και μια διαφήμιση του χορού του Άρη, αφού ο Γιώργος Φασουλιώτης ήταν επιφανές μέλος του σωματείου. Οι χοροί του Άρη άφησαν εποχή για την μεγάλη επιτυχία τους αφού γίνονταν κάθε χρόνο στα κατάμεστα  Ριάλτο και το Γιορδαμλή ταυτόχρονα.