Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015

«Είμεθα υπερήφανοι γιατί είμεθα λεμεσιανοί»


 Κινηματογραφικές
ταινίες στο
 Ριάλτο και
 το Γιορδαμλή
 το 1949


Mια μεγάλη διεθνής αλυσίδα ξενοδοχείων έχει σαν «μότο» το, «οι μικρές λεπτομέρειες κάνουν τα μεγάλα ξενοδοχεία». Τηρουμένων των αναλογιών θα μπορούσαμε να πούμε κάτι ανάλογο και για τις πόλεις και τον πολιτισμό τους. Ότι δηλαδή οι μικρές λεπτομέρειες δείχνουν τον πολιτισμό μιας πόλης και των κάτοικων της.
Αφορμή για όλα αυτά είναι δυο δημοσιεύματα στην εφημερίδα Παρατηρητής ημερομηνίας 20 Φεβρουαρίου και 6 Μαρτίου 1949. Τα παραθέτω και θα καταλάβετε.
Το πρώτο, κάτω από τον τίτλο «Συμπεριφορά στον κινηματογράφο λέει:
«Ένας ξένος που πέρασε τελευταία από την Κύπρο και διέμεινε λίγες μέρες σε κάθε πόλι, εξύμνησε τον λαόν τής Λεμεσού, για τα φιλόξενα του αισθήματα και τους ευγενι¬κούς τους τρόπους που τόν παρουσιάζουν ως πρότυπον πο¬λιτισμένου λαού.
«Μου έκανε, είπε ιδιαιτέραν εντύπωσι η συμπεριφορά των νέων σας στες κινηματογραφι¬κές συγκεντρώσεις. Παρακολουθούν, χωρίς να ασχημονούν, όπως πρόσεξα πως συμβαίνει στες άλλες πόλεις, με προ¬σοχή το έργο.
Το Γιορδαμλή
στην αρχική του μορφή
πριν προστεθεί ο εξώστης
Σέβονται τους άλλους θεατάς, που δεν τους ενοχλούν με τες κραυγές, τα σφυρίγμα¬τα και τες άλλες μιμητικές χυδαίες εκδηλώσεις και ανό¬ητες εκφράσεις.
Αυτό σημαίνει καλήν ανατροφήν, ψυχικήν καλλιέργειαν και ευγένειαν αισθημάτων».
Αυτά λέγει για τον Λεμεσιανόν λαόν ένας ξένος και αυτή είναι. μια πραγματικότητα που πρέπει να μας κάμνη να αισθανόμεθα χαράν και υπερηφάνειαν για τον χαρακτήρα και ανωτερότητα του λαού μας».
Το δεύτερο δημοσίευμα, υπό μορφή επιστολής λέει κάτω από τον τίτλο «Είμεθα υπερήφανοι γιατί είμεθα λεμεσιανοί»:
«Κύριε Διευθυντά τού «Παρατηρητού»
Διάβασα τα όσα ο ξέ¬νος επισκέπτης είπε σχε¬τικά με την συμπεριφο¬ράν τού Λεμεσιανού στους κινηματόγραφους και που τα δημοσιεύσατε στο πε¬ρασμένο δελτίο και συμ¬φωνώ απολύτως.
Το ίδιο διεπίστωσα και εγώ, που λόγω τού επαγ¬γέλματος μου επισκέπτο¬μαι συχνά όλες τες πό¬λεις και κωμοπόλεις της Κύπρου. Μόνον στα κι¬νηματοθέατρα της Λεμε¬σού ο λαϊκός της κό¬σμος συμπεριφέρεται με ευγένεια και σαν πολιτισμένος θεατής. Και ένα από τα κριτήρια τού πο¬λιτισμού ενός λαού είναι και ο τρόπος που συμπε¬ριφέρεται σε μια δημοσία συγκέντρωσι. Στις συγκεν¬τρώσεις και τους τόπους θεαμάτων, ένας λαός δί¬δει εξετάσεις
Το Ριάλτο
στην «Πλατεία Κεσογλουδιών»
 πριν γίνει «Πλατεία Ηρώων»
ανατροφής και καλής συμπεριφοράς. Οι άστοχες φωνές, τα αισχρά επιφωνήματα, η πρόγκα, τα ουρλιάσματα και σφυρίγματα, το ρίξι¬μο χαρτένιων σαΐττων και η διαρκής, κατά την προβολή της ταινίας, φλυ¬αρία και αφήγησις από τους πλαϊνούς ή τους ό¬πισθεν καθήμενους, των συμβάντων που θα ακο¬λουθήσουν επί της οθό¬νης, είναι εκδηλώσεις, τρόποι και συμπεριφορά που συναντά κανείς, μό¬νον σε ημιάγριες φυλές και άξεστους και χυδαίους ανθρώπους.
Είναι ευτύχημα που ένα τέτοιο οικτρό και απαίσιο θέαμα δεν παρουσιάζεται στα δικά μας κινηματοθέατρα. Αυτό εί¬ναι ένα γεγονός που πρέπει να κάμνει κάθε Λεμεσιανόν να αισθάνεται χαράν και υπερηφάνειαν για την πόλιν του και τον πολιτισμένον λαϊκόν της κόσμον.»
Ας δούμε όμως σε συντομία το κινηματογραφικό τοπίο στη Λεμεσό στα χρόνια που μιλάμε.
Ήδη από τη δεκαετία του 1930 κτίζονται δυο καινούργιοι μεγάλοι κινηματογράφοι. Το Γιορδαμλή, που λειτουργεί τον Δεκέμβριο του 1931 και το Ριάλτο τον Μάρτιο του 1933. Παράλληλα λειτουργεί και ως κινηματογράφος το Θέατρο Χατζηπαύλου ήδη από το 1913. Τον Απρίλιο του 1949 λειτουργεί
 Το Παλλάς μόλις τέλειωσε το 1949
το Ελλάς και τον Μάιο το Παλλάς, σημερινό Παττίχειο Θέατρο, Ακολουθεί λίγα χρόνια μετά το Ρεκάλ στην οδό Μακεδονίας δίπλα στην οδό Ελευθερίας και αρκετά χρόνια βέβαια μετά το Αριέλ και ο Οθέλλος. Καλοκαιρινά σινεμά είχαμε εννοείται πολλά από πριν τη δεκαετία αυτή.
 Η διαφημιστική
 αφίσα το κινηματογράφου
 Ελλάς λίγο πριν λειτουργήσει
Σε μια
λοιπόν πόλη των 30 μέχρι 40 χιλιάδων κατοίκων είχαμε τότε πέντε και στη συνέχεια περισσότερους κινηματογράφους, πολύ περισσότερους από σήμερα. Σ αυτούς μάλιστα δεν γίνονταν μόνο προβολές ταινιών. Οι λεμεσιανοί παρακολουθούσαν θέατρο από τοπικούς αλλά και θιάσους από την Ελλάδα, διαλέξεις, προεκλογικές συγκεντρώσεις, ρεσιτάλ ποίησης, μουσικές συναυλίες όπως τα κυριακάτικα μουσικά πρωινά με συμφωνική ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του μουσουργού Σόλωνα Μιχαηλίδη στο Γιορδαμλή, παραστάσεις όπερας με τον ίδιο μουσουργό, μουσικη εκδηλωση με τον Νικο Γουναρη αρχες της δεκαετιας του 50 στο Ριαλτο, και άλλες. Ακομα και ιατρικα συνεδρια όπως το Πρωτο Παγκυπριο ιατρικο Συνεδριο το 1934 στο Πιαλτο.και βεβαια οι ξαξκουστοι καρναβαλιστικοι χοροι κυριως στο Ριαλτο και το Γιορδαμλη.
Χώροι λοιπον τεχνης και πολιτισμου οι κινηματογραφοι της Λεμεσου της εποχης εκεινης που καλλιεργουσαν πολιτιστικα τους λεμεσιανους κανοντας τους περηφανους που ηταν λεμεσιανοι όπως λεει και ο τιτλος μας.


Κυριακή 15 Μαρτίου 2015

Τα πρώτα βήματα του Μιχάλη Κακογιάννη προς την καλλιτεχνική δόξα







Οι πρωταγωνιστές του «Καλιγούλα»
Michel Yiannis (Μιχάλης Κακογιάννης)
 και Mary Morris
 










Μιαν άγνωστη σχετικά αλλά σημαντική σελίδα της καλλιτεχνικής πορείας του διάσημου συμπολίτη μας Μιχάλη Κακογιάννη μας φέρνει στη μνήμη ένα δημοσίευμα της λεμεσιανής εφημερίδας «Ο Παρατηρητής» ημερομηνίας 12 Μαρτίου 1949 με τίτλο «Ο θρίαμβος ενός Λεμεσιανού καλλιτέχνου». Πρόκειται για το πρωτο-ανέβασμα  επί σκηνής στο Λονδίνο του θεατρικού έργου «Καλιγούλας», του διεθνούς φήμης διάσημου και νομπελίστα γάλλου συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ.
Να το διαβάσουμε λοιπόν και να σχολιάσουμε κάποια πράγματα στο τέλος. Το δημοσίευμα αυτό έχει ως εξής::
Η αφίσα της παραστασης
«Τηλεγραφικώς μετεδόθη εκ Λονδίνου η είδησις της θριαμβευτικής  επιτυχίας πού εσημείωσε η πρεμιέρα τού δρα­ματικού έργου «Καλιγούλας» τού οποίου συγγραφεύς είναι ο Γάλλος δραματογράφος Albert Camus.
Το έργο μεταφρασμένο στα Αγγλικά  παίχτηκε  προ τεσσάρων  ημερών σ΄ ένα από τα μεγάλα θέατρα του Λονδίνου, με  πρωταγωνιστή τον Michel Yiannis που δεν είναι άλλος από τον υιόν του συμπολίτου μας Σέρ Παναγιώτη κακογιάννη.
Ο  συγγραφέας είχε αρχικά υπόψιν του  τον πρώτον ρόλον τού Καλιγούλα να έδιδε στον διαπρεπή  Άγγλον ηθοποιόν και γνωστόν κινηματογραφικόν  αστέρα Ολιβιέρ. Άλλαξε όμως κατόπιν γνώμη και τον εμπιστεύτηκε στον νεαρόν Κακογιάννην ως νεώτερον του πρώτου κατά 10 ή 12 χρό­νια. Στο ζήτημα τής διαφο­ράς της ηλικίας·:φαίνεται ότι απέδιδε εξαιρετικήν σημασίαν ο συγγραφεύς. .
Ήθελε ο ηθοποιός που θα υπεδύετο τον ρόλον του ήρωος του νάχε την ιδίαν μ΄ αυτόν ηλικίαν. Ο δύσκολος λοιπόν ρόλος του «Καλιγούλα» δόθηκε  στον Λεμεσιανόν καλλιτέχνην ο οποίος, αν κρίνωμε από την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε η πρεμιέρα τού έργου έθεσε ασφαλώς και σταθερώς το πόδι στην είσοδο του ναού. της Τέχνης, που οι πόρτες του ανοίχθηκαν διάπλατες στην ακτινοβο­λία τού πραγματικού  του ταλέντου.



Φωτογραφίες από την παράσταση


























Σκηνοθέτης του εν λόγω έργου είναι ο γνωστός και από άλλας επιτυχείς δημιουργίες του, ‘Έλλην ΑλέξηςΣο­λομός.
Το έργο παρακολούθησε, ελθών  εκ Παρισίων και ο συγ­γραφεύς.
Τον ταλαντούχον Λεμεαιονόν καλλιτέχνην  αυγχαίρομεν για την θριαμβευτικήν του στην Αγγλικήν σκηνήγ επιτυχίαν. Επιτυχίαν που τιμά το όνομα της μικράς του πατρίδος, συνάμα δε το όνομα της μεγάλης και ένδοξης φυλής του.»
Ο ίδιος λοιπον ο Αλμπερ Kαμύ επέλεξε μεταξύ του γίγαντα ηθοποιού Σερ Λόρενς Oλiβιε και Μιχάλη Κακογιάννη τον δικό μας που ειρήσθω εν παρόδω παρουσιάστηκε τότε στα θεατρικά δρώμενα της Αγγλίας ως Michel Yiannis με συμπρωταγωνίστρια την αγγλίδα ηθοποιό Mary Morris. Επιπλέον ο Καμύ  ταξιδέψε από το Παρίσι στο Λονδίνο για να παραστεί στην πρεμιέρα του έργου του που δόθηκε στις 8 Μαρτίου 1949 στο Empassy Theater.
Ένα  άλλο αξιοσημείωτο για την παράσταση αυτή είναι η σκηνοθεσία της από τον σπουδαίο Έλληνα σκηνοθέτη  Αλέξη Σολομό που κι αυτός ζούσε την εποχή εκείνη στο Λονδίνο.
Ο σκηνοθέτης Αλέξης Σολομός 

Ο θαυμασμός του ανώνυμου συντάκτη της είδησης στην πρώτη σελίδα του Παρατηρητή ( που δεν πρέπει να ήταν άλλος από τον εκδότη του Πάνο Φασουλιώτη), για τον συμπολίτη μας Μιχάλη Κακογιάννη είναι εμφανέστατος από τα πρώτα κιόλας βήματα του αφού ήταν τότε 27 μόλις χρονών και δεν παραλείπει να σημειώσει ότι η επιτυχία του αυτή κάνει περήφανη όχι μόνο τη Λεμεσό και την Κύπρο άλλα και τη μεγάλη και ένδοξη φυλή των Ελληνων!
Η συνέχεια της πορείας του νεαρού ακόμα τότε, όπως είπαμε, Μιχάλη Κακογιάννη στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα δικαιώνει τα με κάποια ίσως δόση υπερβολής, γραφόμενα του Φασουλιώτη.
Ο συγγραφέας  του «Καλιγούλα» Αλμπέρ Καμύ

Να σημειώσουμε τέλος ότι οι φωτογραφίες είναι από το διαδίκτυο αφού το δημοσίευμα δεν συνοδευόταν από καμμια φωτογραφία.
   
  

  

Πέμπτη 5 Μαρτίου 2015

Μια τράπεζα «που τυγχάνει της εμπιστοσύνης των λεμεσιανών» και τους προδίδει…

Ένα σημαδιακό δημοσίευμα από τον Παρατηρητή ημερομηνίας 22 Απριλίου 1950 θα δούμε στη συνεχεία, που κάτω από τις σημερινές συνθήκες και μετά από όλα όσα έγιναν στη συνέχεια μέχρι σήμερα στην έρημη πατρίδα μας, γίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον, προκαλώντας μας ταυτόχρονα συναισθήματα θλίψης και αφήνοντας μια πίκρα …
 Το εν λόγω δημοσίευμα αφορά στην τότε Λαϊκή Τράπεζα ΛΕΜΕΣΟΥ, ναι ναι καλά διαβάσατε «Λεμεσού», γιατί από το 1901 μέχρι το 1967 που μετονομάζεται σε «Λαϊκή Κυπριακή Τράπεζα» και αποφασίζεται να γίνει παγκύπρια και να μεταφερθεί η έδρα της στη Λευκωσία, τέτοια ήταν και έτσι ονομαζόταν.
Το 1901 λοιπόν μια ομάδα προοδευτικών και ρηξικέλευθων λεμεσιανών επιχειρηματιών, οι Αγαθοκλής Φραγκούδης, Χριστόδουλος Σώζος, Ιωάννης Κυριακίδης και Νεοκλής Ιωαννίδης  με πρώτον διευθυντή του τον μεγαλοεπιχειρηματίαν  Γεώργιο Θ Ρωσσίδη ιδρύουν το «Λαϊκό Ταμιευτήριο Λεμεσού» 
 Ο πρώτος γενικός
 διευθυντής του
 Λαϊκού Ταμιευτηρίου
 Λεμεσού
Γεώργιος
  Ρωσίδης
«Σκοπός τους η ενθάρρυνση της αποταμίευσης ανάμεσα στο κοινό και ιδιαίτερα τους εργαζομένους.»  Το Ταμιευτήριο στεγαζόταν αρχικά σ' ένα σπίτι στη Λεμεσό, σύντομα όμως, με την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη του κοινού, άρχισε να δυναμώνει και απέκτησε το δικό του οίκημα στην οδό Αθηνών. Στα πρώτα 23 χρόνια της λειτουργίας του το Ταμιευτήριο δεχόταν καταθέσεις από "ένα σελίνι και άνω" και χορηγούσε δάνεια σε τρεχούμενους λογαριασμούς και γραμμάτια.
 Το 1924 μετατρέπεται σε πλήρη τράπεζα σύμφωνα με τον νέο τότε νόμο Περί Δημόσιων Εταιρειών που είχε θεσπιστεί λίγο νωρίτερα. Έτσι, εγγράφεται η πρώτη δημόσια εταιρεία στην Κύπρο με την ονομασία «Λαϊκή Τράπεζα Λεμεσού Λτδ» και φέρει αύξοντα αριθμό 1. Αυτό το γεγονός επιβεβαιώνει πλήρως τη διορατικότητα των μελών του Συμβουλίου. Για πρώτη φορά στην Κύπρο, μετατρέπει ιδιωτικό ίδρυμα σε δημόσια εταιρεία, προσφέροντας στο κοινό την ευκαιρία να την κάνει κτήμα του. Το κοινό έχει πλέον την ευκαιρία όχι μόνο να αποταμιεύει και να καταθέτει, αλλά και να επενδύει σε μετοχές της τράπεζάς του. Η καινοτομία αυτή δίκαια χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο έναυσμα για την ίδρυση του Χρηματιστηρίου στην Κύπρο.
Ειρήσθω εν παρόδω ότι το 1898 δημιουργειται στη Λευκωσια το «αντίπαλο δέος» , το «Ταμιευτήριο Λευκωσίας» που το 1912 μετονομάζεται σε «Τράπεζα Κύπρου».
Ας δούμε τώρα το δημοσίευμα που αναφέραμε στην αρχή και έχει τίτλο: «Το Τραπεζιτ. Ίδρυμα που ο λεμεσιανός λαός το περιβάλλει με αληθινήν εμπιστοσύνην».
 «Σάλπιγξ» 1924, 
όταν η Λαϊκή γίνεται
η πρώτη δημόσια
 εταιρεία της Κύπρου.

«Αλλαχού της παρούσης εκδόσεως δημοσιεύομεν τον Ισολογισμόν της Λαϊκής  Τραπέ­ζης Λεμεσού του 1949 εις τον οποίον καθρεπτίζεται με γεγο­νότα και αριθμούς η θετική και γόνιμη εργασία που επετελέσθη κατά το παρελθόν έτος από το Λεμεσιανόν αυτό πιστωτικόν ίδρυμα για το οποίον ο λαός της πόλεως και επαρχίας μας αισθάνεται αληθινήν στοργήν και περιβάλλει με εξαιρετικήν εμπιστοσύνην.
Το απόγευμα της περ. Τετάρτης ο  Πρόεδρος του κ. Ν. Π, Λανίτης εξέθεσε ενώπιον των μετόχων τα πεπραγμένα, εις τα οποία διαφαίνεται όχι μόνον η επί στερεών βάσεων  διεξαγόμενη εργασία, αλλά και η πατρική από μέρους της Τραπέζης  επιδειχθείσα μέ­ριμνα κατά τας δυσκόλους ιδίως ημέρας της οικονομικές κρίσεως που πέρασε ο τόπος μας.
Τα κεφάλαια της Λαϊκής Τραπέζης είναι καθαρώς Κυπριακά, κατά συνέπεια και τα κέρδη παραμένουν εξ ολοκλήρου εις τον τόπον. Είναι το νερό που αναβλύζει από πηγήν τού Κυπριακού εδάφους και που τα ευεργετήματα του παραμένουν στο αρδευόμενο δικό μας έδαφος και ποτέ δεν διαρρέουν εις εκτός της Κύπρου ξένην γην. Το απονεμηθέν εις τους μετόχους μέρισμα προσήγγισε τα 9%. Η προαγωγή και αλματική ανάπτυξι των εργασιών της Λαϊκής Τρα­πέζης οφείλεται βεβαίως στην αυθόρμητη και ακεραίαν ενίσχυσι που ο εμπορικός μας κόσμος τής παρέχει. Η δη­μιουργία όμως της ανθηράς και επιζήλου αυτής κάταστασεως οφείλεται κατά μέγα μέρος και στην σύνεσι και κα­λήν καθοδήγηοι του Διοικητι­κού της Συμβουλίου, όπως και στην εξαίρετη τραπεζιτικήν ικανότητα και πείραν  και τες εκ χαρακτήρος σπάνιες αρετές τού Διευθυντού της, ως και του λοιπού προσωπικού που η εργατικότης και η υποδειγματική ευσυνειδησία και η προς το καθήκον αυστηρά προσήλωσί του συνέβαλαν στο μέγε­θος της επιτυχίας.
Το οίκημα της Λαϊκής Λεμεσού στην οδό Αθηνών
 Ο μεγαλοεπιχειρηματίας
Νικόλαος Π. Λανίτης
Η Λαϊκή Τράπεζα Λεμεσού απεδείχθη πέραν πάσης αμφι­βολίας ότι υπήρξε ο στυλο­βάτης εις κρίσιμους περιστάσεις του εμπορίου και της νεαράς μας βιομηχανίας και ο σταθερός παράγων της προα­γωγής και ανυψώσεως της τοπικής εν γένει οικονομίας.
Ο εμπορικός, ο βιομηχανικός και γενικά ο εργαζόμε­νος λαός της Λεμεσού αισθάνεται ευγνωμοσύνην και συμπάθειαν προς την Λαϊκήν Τράπεζαν που στην ύπαρξι και την κανονικήν της λειτουργί­αν γνώρισε τον αληθινό προ­στάτη των δύσκολων ημερών και τον ανυστερόβουλο οικονομικόν ενισχυτήν του.»
 Αυτή λοιπόν η καθαρά λεμεσιανή τράπεζα, εξήντα χρόνια μετά ως λευκωσιάτικη πλέον τράπεζα προδίδει την εμπιστοσύνη τους κατά τον χειρότερο τρόπο…