Στην ίδια εφημερίδα ημερομηνίας 16 Μαΐου 1948 δημοσιεύονται στη καρδιά της πρώτης σελίδας, τα αρχιτεκτονικά σχέδια του μνημείου του γνωστού λευκωσιάτη αρχιτέκτονα Χαρίλαου Δίκαιου. Κάτω από τα σχέδια αυτά, μέσα σε πλαίσιο και με τον τίτλο «ΜΝΗΜΕΙΟ ΗΡΩΩΝ!», γίνεται με προκήρυξη από το Εθνικού Συμβουλίου του «Εθνικού Απελευθερωτικού Συνασπισμού» (ΕΑΣ) επαρχίας Λεμεσού, του δημόσιου εράνου για κάλυψη της μισής δαπάνης του συνολικού ποσού των χιλίων λιρών και καλεί τα μέλη του και το λαό να οργανώσει σε κάθε ενορία και χωριό πλατειές επιτροπές εράνου για να καλύψουν το στόχο μέσα σ’ ένα μήνα.
Τα υπόλοιπο του ποσού θα καταβάλει ο Δήμος. Στην ίδια προκήρυξη αναφέρεται πως στα ΓΡΑΜΜΑΤΑ θα δημοσιεύονται σε ειδική «Στήλη Τιμής» τα ονόματα και το ποσό όσων συνεισφέρουν.
Στην ιστορία όμως του εράνου αυτού βρίσκουμε και σπέρματα των κατά καιρούς διχασμών και «ιδεολογικών» αντιπαραθέσεων της σύγχρονης ιστορίας μας που τόσα κακά επισώρευσαν στο δύσμοιρο αυτό τόπο με αποκορύφωμα την καταστροφή του 1974.
Εδώ αρχίζει και η ιστορία μας. Ας τη δούμε:
Πρέπει πρώτα-πρώτα να υπενθυμίσουμε πως βρισκόμαστε σε μια εποχή έντονων πολιτικών και κοινωνικών αντιπαραθέσεων μεταξύ «εθνικοφρόνων» και «κομμουνιστών». Που τις κάνουν ακόμα πιο έντονες και τα εμφυλιοπολεμικά πάθη που επικρατούν στην Ελλάδα και που μοιραία μεταφέρονται και στη Κύπρο.
Εκδότες της εφημερίδας, όπως είπαμε ήδη, είναι ο Δήμαρχος Πλουτής Σέρβας και ο Αντιδήμαρχος Βάσος Παπαδόπουλος. Επαρχιακός Γραμματέας του ΕΑΣ ήταν ο Δημοτικός Σύμβουλος Κώστας Παρτασίδης ο επόμενος στη συνέχεια Δήμαρχος Λεμεσού.
Από της ιδρύσεως του ΕΑΣ λίγους μήνες πριν (Ιανουάριος του 1948), τα ΓΡΑΜΜΑΤΑ από «Εφημερίδα του Εργαζόμενου Λαού» μετατρέπεται σε «Όργανο του Επαρχιακού Εθνικού Απελευθερωτικού Συνασπισμού». Σε διπλανή λοιπόν από τη διακήρυξη στήλη, στα σχόλια και κάτω από τον τίτλο «ΣΤΗΛΗ ΤΙΜΗΣ» ρίχνεται το γάντι:
«Είμαστε πολύ περίεργοι να δούμε ποια στάση θα κρατήσουν και πάλι οι λεγόμενοι «εθνικοί ευεργέτες»της Λεμεσού και μέχρι ποιου σημείου φτάνει το ενδιαφέρο τους για τον εξωραϊσμό της πόλης μας. Θα περιμένομε και θα επανέλθουμε»
Στις κατοπινές εκδόσεις της εφημερίδας δημοσιεύεται κάθε φορά μακροσκελής κατάλογος αυτών που συνεισφέρουν και στη συνέχεια ονόματα σε «Μαύρη λίστα» αυτών που αρνήθηκαν.
Παρά το ιδεολογικό όμως περιεχόμενο που πήρε ο έρανος αυτός και την αντιπαράθεση που προκάλεσε, φαίνεται πως το γεγονός της δημοσίευσης των ονομάτων και των δύο κατηγοριών σπρώχνει (ίσως και λίγο «εκβιαστικά» αν θέλετε), ιδιαίτερα τους «εθνικόφρονες» εμπορευόμενους, να συμμετέχουν στον έρανο μαζικά και οι εξαιρέσεις της μαύρης λίστας να είναι αναλογικά πολύ λιγότερες.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του καπνοβιομήχανου της εποχής Γιάγκου Δρουσιώτη που ενώ στην έκδοση της 6ης Ιουνίου «φιγουράρει» στη «μαύρη λίστα» στην αμέσως επόμενη έκδοση (ημερομηνίας 13 Ιουνίου 1948) μπαίνει στη «τιμητική λίστα» εισφέροντας το αξιοσέβαστο για την εποχή ποσό των πέντε λιρών! (Η συνήθης εισφορά ήταν μια-δυο λίρες).
Γεγονός εξάλλου που δεν διέφυγε της προσοχής επιστολογράφου της εφημερίδας ο οποίος διερωτάται « για το μυστηριώδες ελατήριο» που συνετέλεσε να «επιτελεσθή το θαύμα μέσα σε τόσο ολιγόχρονο διάστημα» και να αλλάξει στάση λέγοντας πως «είμαστε βέβαιοι κύριε Δρουσιώτη ότι θα αντελήφθητε πόσο γερά μαθήματα ξέρει να δίνη ο λαός»…
Περιττό να εξηγήσουμε ποιά είναι τα «μαθήματα» αυτά… Να επισημάνουμε μόνο πως ο ανταγωνιστής του Δρουσιώτη καπνοβιομήχανος Πατίκκης πρόσφερε από τους πρώτους, (χωρίς να μπει στη μαύρη λίστα), δέκα λίρες και ότι η λευκωσιάτικη καπνοβιομηχανία Διανέλλος και Βεργόπουλος επίσης δέκα. Στην «τιμητική λίστα» βρίσκουμε επίσης συχνά πολλά ονόματα τουρκοκυπρίων συμπολιτών μας.
Αδιάλλακτοι μέχρι τέλους παραμένουν στην… «τιμητική» γι αυτούς “μαύρη λίστα”, οι εκ των ηγετών των “εθνικοφρόνων”, Ν. Κλ. Λανίτης, Σερ Π. Κακογιάννης, Χρ. Μιχαηλίδης- «Ιστής», (εργατοπατέρας των δεξιών “Νέων Συντεχνιών”) Χριστιανός Ρωσσίδης και μερικοί άλλοι.
Τελειώνοντας να πούμε ότι η ερανική επιτροπή απευθύνθηκε και σε προσωπικότητες από όλη τη Κύπρο. Από τον Αρχιεπίσκοπο και τους Μητροπολίτες μέχρι τους Δημάρχους όλων των πόλεων. Από αυτούς ο Αρχιεπίσκοπος και οι Μητροπολίτες αρνήθηκαν να δώσουν. Από τους Δημάρχους, ο της Λευκωσίας Ι. Κληρίδης, ακραιφνής εθνικόφρονας, (πατέρας του Γλαύκου Κληρίδη και υποψήφιος Πρόεδρος στις πρώτες προεδρικές εκλογές του 1960 εναντίον του Μακαρίου, υποστηριζόμενος από το αριστερό ΑΚΕΛ…), ο Αμμοχώστου Α. Αδάμαντος, ο Λάρνακας Λ. Σανταμάς και ο Λαπήθου Λάιος, έδωσαν. Ο Κερύνειας Χρ. Δημητριάδης και Πάφου Χρ. Γαλατόπουλος αρνήθηκαν. Ο τελευταίος μάλιστα χαρακτήρισε στην εφημερίδα του την «Πάφο» τον έρανο “τζεγκένικο” κατηγορώντας τον Δήμο της Λεμεσού ότι “καταφεύγει σε τέτοιου είδους τζεγκενιά”!
Το Μνημείο Ηρώων εγκαινιάστηκε πανηγυρικά και παρά... τα «τζεγκενιά» κατά την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου το 1948.
Σημ. "τζεγκένης" (από το τουρκικό cingene,γύφτος), σημαίνει στην κυπριακή διάλεκτο ανέμπιστος, αναξιόπιστος, απατεώνας, αλήτης και ανάλογα και τα παράγωγα του "τζεγκενιά" και "τζεγκένικο".
Από το ανέκδοτο βιβλίο μου «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟ ΧΘΕΣ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου