Έφυγε πριν από λίγες μέρες από τη ζωή ένας τουρκοκύπριος βέρος λεμεσιανός , ο Γκιουζέλ Κιοσέογλου. Γεννήθηκε το 1938 στην καρδιά της Πλατείας Ηρώων ( τότε «Πλατεία των Κκεσογλουδιών», κι γι αυτό θα μιλήσουμε στη συνέχεια).
Πριν τρία σχεδόν χρόνια ο Κιοσέογλου ήταν καλεσμένος στο Συμπόσιο Προφορικής Ιστορίας της Λεμεσού που οργανώνει κάθε χρόνο το Παττίχειο Μουσείο Αρχείο και Κέντρο μελετών του Δήμου Λεμεσού. Τη χρονιά εκείνη το θέμα ήταν η Αθλητική Ιστορία της Λεμεσού και στην ομιλία-παρέμβαση του αναφέρθηκε στην αθλητική Ιστορία των τουρκοκυπρίων της Λεμεσού και τη συμβολή τους στον αθλητισμό της πόλης και κυρίως στο ποδόσφαιρο. Μιλούσε εκ του προχείρου εις άπταιστον ελληνική!
Την ομιλία του εκείνη είχα την ευτυχή έμπνευση να ηχογραφήσω και να τη διατηρώ στο αρχείο μου, που θα την καταθέσω όταν θα λειτουργήσει το Αρχείο για να αποτελέσει ελπίζω αντικείμενο ιδιαίτερης μελέτης από κάποιο ερευνητή.
Στην αρχή της ομιλίας του κ Κιοσέογλου αναφέρθηκε στη γέννηση του το 1938 όπως είπαμε, στην Πλατεία Ηρώων, τότε Κκεσογλουδιών, εξηγώντας και την προέλευση του ονόματος της από το όνομα της οικογένειας του. Αναφέρθηκε ακόμα στις παιδικές του αναμνήσεις εκεί σε καιρούς που δεν υπήρχαν φυλετικοί διαχωρισμοί τουρκοκυπρίων-ελληνοκυπρίων , στους παιδικούς του φίλους, τον οδοντίατρο Αλέκο Οράτη, τον Χάρη Αηβαλιώτη, τον ζωγράφο Γιώργο Μαυρογένη και άλλους και για το ποδόσφαιρο που παίζανε όλοι μαζί τουρκόπαιδα και ελληνόπαιδα στην αυλή της παρακείμενης αυλής της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας, ( πριν τσιμεντωθεί και … σιδηροφρακτοπερικλειστεί).
Με αφορμή λοιπόν όλα αυτά ας δούμε μερικά πράγματα για την πλατεία αυτή, μέρος παλαιότερης μελέτης μου για το θέμα.
Η Πλατεία Ηρώων με τη μορφή που σήμερα τη ξέρουμε, διαμορφώθηκε μόλις τις τελευταίες πέντε δεκαετίες,
Παλιότερα, και μέχρι τα πρώτα χρόνια περίπου της δεκαετίας του ’30,ήταν μια καθαρά τουρκική συνοικία γνωστή με το όνομα συνοικία «Κκεσόγληδες» ή «κεσσουγλούδκια» από το όνομα του ιδιοκτήτη της περιοχής του πλούσιου τούρκου συριακής καταγωγής Κκέσογλου ή Κιοσέογλου ορθότερα χωρίς καμιά παράφραση.
Η συνοικία αυτή, φτωχή με χαμηλά πλινθαρένια σπίτια, ήταν απαγορευμένη για τους χριστιανούς της πόλης και αν κάποιος τολμούσε να την διέλθει, αν δεν το προλάβαινε κινδύνευε να δολοφονηθεί δια λιθοβολισμού από τους τούρκους κάτοικους της περιοχής, απόγονους το Κκέσογλου. Τόσο ιερή και απαραβίαστη ήταν η συνοικία αυτή!
Με το πέρασμα των χρόνων η συνοικία άνοιγε σιγά σιγά και στους χριστιανούς, ενώ πολλές περιουσίες της περνούσαν στα χέρια τους. Στα καφενεία των τούρκων της περιοχής άρχιζαν να συχνάζουν οι «κουλτουριάρηδες» και ξενύχτηδες γλεντζέδες της εποχής( π.χ. Γ. Φασουλιώτης, Χριστιανός Ρωσσίδης, Γιώργος Βουτουρίδης, Γλαύκος Αλιθέρσης κ.α.), με ιδιαίτερη προτίμηση σ’ αυτό του Σουλειμάνη αφού ήταν ξακουστός και για τα μοναδικά σουγλάκια που έκανε καθώς και ο ανταγωνιστής του ο Καπαρτής.
Εκεί σύχναζαν και οι κάθε είδους καλλιτέχνες και «καλλιτέχνιδες» που παρεπιδημούσαν στη Λεμεσό για «σώου» στα «καφωδεία» και «καφέ σαντάν» της πόλης ή τα μέλη των ελληνικών θιάσων με φανατικότερη θαμώνα του Σουλειμάνη την φημισμένη Μαρίκα Κοτοπούλη όταν ερχόταν στη πόλη μας για θεατρικές παραστάσεις.
Στη δεκαετία του ’30 το Δημαρχείο κατεδαφίζει αρκετά πλινθαρένια κτίρια της συνοικίας και διαμορφώνει την πρώτη πλατεία φυτεύοντας δένδρα και κτίζοντας στο κέντρο της «αναβρυτήριον», (σιντριβάνι).Παράλληλα χτίζονται τα πρώτα πετρόχτιστα χτίρια: καφενεία, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, λουτρά, χορευτικά κέντρα που υπάρχουν και σήμερα ,όπως το Κιτ-Κατ, ενώ δεσπόζει το μεγαλοπρεπές Ριάλτο που κτίζεται από τους αδελφούς Χρυσοχού. Μερικά μέτρα πιο κάτω, στη πάροδο της οδού Ελένης Παλαιολογίνας λειτουργεί και το Γιορδαμλή. Διαμορφώνεται λοιπόν έτσι η μοναδική τότε (και …σήμερα) πλατεία της πόλης, κέντρο κάθε κοσμικής και καλλιτεχνικής κίνησης της πόλης χωρίς όμως ακόμα καινούργιο όνομα.
Φτάνουμε έτσι στη δεκαετία του ’40 όπου στην εφημερίδα «Λαϊκό Βήμα» ημερομηνίας 27 Ιανουαρίου 1947, του μακαρίτη Ευέλθοντα Πιτσιλλίδη (Εύσκιου Πεύκη) με τίτλο «Η Πλατεία Ηρώων» βρίσκουμε την ακόλουθη είδηση:
«Με ευχαρίστησιν ηκούσαμεν πως η εν Λεμεσώ Πλατεία Ηρώων πρόκειται να εξωραϊσθεί αναθέτοντας εις τον μηχανικόν κ. Χαρίλαον Δίκαιον του έργου εκπονήσεως του σχετικού σχεδίου. Ως γεγονός η πλατεία αύτη αποτελεί το κεντρικώτερον και μάλλον πολυσύχναστον μέρος της πόλεως και από τετραετίας παρημελήθη τελείως, πράγμα που μας έδωσεν αφορμήν εις επικρίσεις. Ως καλής πίστεως δημοσιογράφοι, ημείς που εψέξαμεν την κατάστασιν, ημείς πρώτοι και θα επαινέσωμεν το φιλόκαλον αυτό έργον,όταν τελειώση κατά τρόπον πράγματι καλόν και ανάλογον προς την κεντρικήν θέσιν της Πλατείας αυτής. Ελπίζομεν πως το έργον δεν θα περιορισθή μόνον εις το επί χάρτου σχέδιον αλλά θα τεθεί συντόμως εις την ενέργειαν και αποπεράτωσιν.»
Φωτό1 Ο Γκιουζέλ Κιοσέογλου μιλώντας στο Συμπόσιο Αθλητικής Ιστορίας της Λεμεσού το 2008. (φωτογραφία του γράφοντος)
Φωτό 2 Στη δεκαετία του ’30 το Δημαρχείο κατεδαφίζει αρκετά πλινθαρένια κτίρια της συνοικίας και διαμορφώνει την πρώτη πλατεία φυτεύοντας δένδρα και κτίζοντας στο κέντρο της «αναβρυτήριον», (σιντριβάνι)
Φωτό 3 “…η εν Λεμεσώ Πλατεία Ηρώων πρόκειται να εξωραϊσθεί αναθέτοντας εις τον μηχανικόν κ. Χαρίλαον Δίκαιον του έργου εκπονήσεως του σχετικού σχεδίου…», εφημερίδα Παρατηρητής 1947
Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Φωνή της Λεμεσού"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου